مجید مروتی شریف اباد - استادیار،گروه علوم پایه، دانشکده پیرادامپزشکی، دانشگاه اردکان، اردکان، ایران
الهام صالحی - استادیار، گروه علوم پایه، دانشکده پیرادامپزشکی، دانشگاه اردکان، اردکان، ایران
زهرا لطفی - دانشجوی کارشناسی ارشد زیست شناسی جانوری گرایش سلولی و تکوینی، دانشگاه اردکان، اردکان، ایران

دیازینون یکی از پرکاربردترین حشره­ کش­های ارگانوفسفره است که به­طور وسیعی برای کنترل آفات نباتی در مزارع کشاورزی مورد استفاده قرار می­گیرد و به عنوان یک آلاینده­ی زیست ­محیطی مضر در دنیا شناخته شده است. از این رو مطالعه­ ی حاضر با هدف بررسی اثرات عصاره­ ی الکلی گل ختمی در حفاظت از کبد آسیب دیده توسط دیازینون در همسترهای بالغ نر انجام شد.برای انجام این مطالعه ۴۲ سر همستر نر به شش گروه تقسیم شدند: گروه کنترل مثبت، آب مقطر دریافت کردند،گروه کنترل منفی، سم دیازینون دریافت کردند، گروه دریافت­کننده ­ی عصاره­ ی گل ختمی (mg/kg ۳۰۰) و گروه دریافت­کننده­ی عصاره­ ی گل ختمی (mg/kg ۶۰۰)، عصاره­ ی الکلی گل ختمی را به ترتیب با دوزهای mg/kg ۳۰۰ و mg/kg ۶۰۰ وزن بدن دریافت کردند، گروه دریافت­ کننده­ ی دیازینون و عصاره­ ی گل ختمی (mg/kg ۳۰۰) و گروه دریافت­ کننده­ ی دیازینون و عصاره ­ی گل ختمی (mg/kg ۶۰۰)، ابتدا سم دیازینون و سپس عصاره­ ی الکلی گل ختمی را به ترتیب با دوزهای mg/kg ۳۰۰ و mg/kg ۶۰۰ وزن بدن دریافت کردند. همسترها به مدت ۱۵ روز به صورت خوراکی روزانه تیمار شدند. در پایان آزمایش نمونه ­ی خون حیوانات اخذ گردید و سطوح آلانین­آمینوترانسفراز، آسپارتات­ آمینوترانسفراز، آلکالین ­فسفاتاز، کل (Total) بیلی­ روبین، کل (Total) پروتئین و آلبومین سرم اندازه­گیری شد. داده ­ها با آنالیز واریانس یک­طرفه و آزمون توکی به کمک نرم­افزارSPSS تحلیل شد. داده­ ها حاکی از آن بود که گروه دریافت­ کننده­ ی دیازینون افزایش قابل توجه ی در سطوح سرمی آلانین ­آمینوترانسفراز، آسپارت ات­آمینوترانسفراز، آلکالین ­فسفاتاز، کل (Total)بیلی­ روبین و کاهش قابل توجهی در سطوح سرمی کل (Total)پروتئین و آلبومین سرم در مقایسه با گروه کنترل مثبت داشت. عصاره­ ی الکلی گل ختمی باعث کاهش معنی­ دار و متناسب با دوز سطوح آنزیم­ های کبدی و کل (Total)بیلی­ روبین و افزایش معنی­ دار در سطوح کل (Total)پروتئین و آلبومین سرم گردید. نتایج این مطالعه نشان داد گل ختمی دارای اثرات حفاظتی و درمانی در برابر مسمومیت کبدی ناشی از دیازینون در همستر است.

آنزیم های کبدی, ارگانو فسفره, گل ختمی, مسمومیت کبدی