حسنعلی جهانتیغ - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
علی اکبر عنابستانی - استاد گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
محمود رضا میرلطفی - دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه زابل، زابل، ایران
امیدعلی خوارزمی - استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

در بازه زمانی کنونی، رهیافت روستای خلاق به عنوان دیدگاهی نو در زمینه توسعه روستایی تلاش دارد تا بستر زندگی با کیفیت و خلاقانه را در مناطق روستایی مهیا سازد. بنابراین هدف مطالعه حاضر استخراج شاخص های روستای خلاق در سکونتگاه های روستایی منطقه سیستان و شناسایی پیشران های کلیدی موثر برای گسترش زمینه های خلاقیت روستاییان است. برای این منظور از روش تحلیل اثرات متقاطع استفاده شد. اطلاعات مورد نیاز در قالب پرسشنامه دلفی و با استفاده از نظر متخصصان استخراج گردید و پیشران های کلیدی اثرگذار بر خلاقیت روستاییان شناسایی گردید. نمونه مورد مطالعه شامل ۲۹ نفر از کارشناسان در منطقه سیستان می باشند که به صورت هدفمند انتخاب شدند. نتایج نشان می دهد که در مجموع تعداد ۶ مولفه (انعطاف پذری، ابتکار، ترویج و آموزش، خطرپذیری، رهبری و مشارکت) با ۶۹ شاخص در شکل گیری روستای خلاق اثرگذارند که در این بین ۱۸ شاخص به عنوان پیشران های کلیدی انتخاب شدند. از بین ۱۸ پیشران، تعداد ۶ پیشران بیشترین اثرگذاری و کمترین اثرپذیری را داشتند که شامل "ورود اهالی روستا به فعالیت های جدید و نوآورانه (با اثرگذاری ۳۲)"، "میزان توانایی مدیران محلی برای هدایت روستا در راستای توسعه روستای خلاق (با اثرگذاری ۲۶)"، " استقبال و پذیرش خلاقیت توسط ساکنین محلی روستا در منطقه (با اثرگذاری ۲۳)"، "توسعه ایده های خلاقانه جهت بهبود مشارکت مردمی (با اثرگذاری ۲۳)"، " اعتماد به افراد تحصیل کرده در تصمیم گیری ها و مدیریت (با اثرگذاری ۲۱)" و " آموزش و انگیزه بخشی به کارآفرینان در محیط های روستایی (با اثرگذاری ۲۱)" می باشند. بنابراین رهیافت روستای خلاق به عنوان یک رویکرد مفید و کارامد برای رفع موانع توسعه در سکونتگاه های روستایی پیشنهاد می گردد.

آینده نگری, خلاقیت روستایی, پایداری روستایی, سیستان