تجربه زیسته بزرگسالان از فرصت ها و تهدیدهای فضای مجازی: یک مطالعه کیفی

فضای مجازی، با تشکیل مرزهایی نوین در ارتباطات اجتماعی، زمینه شکل گیری فرصت ها و تهدیدهایی را برای انسان ایجاد کرده است. پژوهش پیش رو تلاش دارد تجربه زیسته بزرگسالان از فرصت ها و تهدیدهای ناشی از فعالیت در فضای مجازی را شناسایی کند. بدین منظور با استفاده از راهبرد نمونه گیری هدفمند از نوع ملاکی، تعداد ۲۲ مصاحبه ایمیلی با سوال های باز انجام شد. بزرگسالان در چهار خوشه مجزا به سوال ها پاسخ دادند. برای دقت در تحلیل داده ها، از نرم افزار مکس کیو دی ای نسخه ۱۲ استفاده شد. برای افزایش اتکاپذیری، تاییدپذیری، باورپذیری صحت داده ها، از شیوه های «بازرسی و بازبینی در زمان کدگذاری»، «بهره گیری از نظرات همکاران پژوهشی و تائید آنها»، «تبیین جزئیات دقیق فرایند گردآوری و تحلیل داده ها»، «درگیری طولانی مدت» و سه سو سازی استفاده شد. در بخش فرصت های فضای مجازی و در خوشه های خانوادگی، فرزند یا دانش آموز و جامعه، به ترتیب «آگاهی از اخبار روز و تسهیل در انجام امور خانواده»، «استفاده از اخبار روز، افزایش سطح اجتماعی شدن و همگرایی با دوستان» و «کاهش هزینه ها» بهمثابه مهم ترین درون مایه شناسایی شد. در مولفه تهدید های فضای مجازی، تقریبا همه درون مایه ها از لحاظ تکرار دارای وزن یکسانی بودند و تنها در دو خوشه فردی و خانوادگی، تکرار کدهای مربوط به درون مایه اتلاف وقت، بیشتر بوده است. نتایج نشان داد که بهرغم وجود فرصت های بی شمار فضای مجازی، به دلیل فقدان آموزش مناسب و کافی، تهدیدهای برآمده از فضای مجازی روز به روز بیشتر نمایان و اثرگذار می شود و ضرورت آموزش فراگیر سواد رسانه ای و مدیریت این فضا بیش از پیش احساس می شود.

Keywords:

فضای مجازی , شبکه های اجتماعی , فرصت ها , تهدیدها , بزرگسالان , رویکرد کیفی