حسن خجسته - دانشیار دانشکده تولید رادیو و تلویزیون دانشگاه صداوسیما

موسیقی یکی از پرکاربردترین و شاید از ضروری ترین انواع هنری است که در تولیدات رسانه های صوتی و تصویری نقش مهمی دارد. هر رسانه، معنایی به اقتضای خودش تولید می کند. موسیقی در رسانه رادیو همان معنایی را ندارد که به صورت تصویری از تلویزیون یا در قالب ویدئوکلیپ پخش می شود. موسیقی فقط ترکیب صداهای گوناگون سازها بر اساس اصول خاصی است که احساس و عواطف شنوندگان را تحت تاثیر قرار می دهد. اگر برای موسیقی معنایی وجود داشته باشد، شنوندگان از طریق تداعی، معنایی برای آن تصور می کنند. اگر قطعه موسیقی با کلام باشد یعنی سرود یا ترانه، ترکیب این دو متن، یعنی موسیقی و کلام نیز ممکن است معنای دیگری برای شنونده رادیو به وجود آورد. اگر همین قطعه موسیقی به صورت ویدئو موسیقی یا کلیپ باشد، بیننده با سه متن درهم تنیده مواجه می شود: موسیقی، کلام و تصویر. اگرچه کلیپ متن اصلی است ولی این سه متن کارکرد بینامتنی دارند که می تواند معنای ذهنی بیننده را عوض کند. در این مقاله با استناد به منابع کتابخانه ای، نگاهی به نشانه شناسی موسیقی و بینامتنیت و اقتضائات درک معنا در هر نوع رسانه و همچنین درک معنای موسیقی، به تبیین تفاوت معنایی موسیقی رادیو و ویدئو موسیقی یا کلیپ های تلویزیونی می پردازد.

موسیقی تصویری, معنای موسیقی, موسیقی با کلام, موسیقی محض