ابراهیم عسگری - دانشجوی دکتری علوم و مهندسی آبخیز، دانشگاه یزد، یزد، ایران
سید زین العابدین حسینی - استادیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشگاه یزد، یزد، ایران
رئوف مصطفی زاده - دانشیار گروه منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

درک وضعیت دبی و رسوب آبخیزها درک صحیحی از فرآیندهای آب شناسی را فراهم می سازد. یکنواخت فرض نمودن تغییرات دبی و رسوب در یک آبخیز سبب اعمال برنامه ریزی و مدیریت واحد برای کل حوزه آبخیز شده و سبب عدم تحقق اهداف می شود. پژوهش حاضر با هدف بررسی تغییرات مکانی و پهنه بندی مقادیر دبی و رسوب در سطح استان اردبیل در بازه زمانی ۱۰ ساله (۱۳۸۴-۱۳۹۳) در ۳۷ ایستگاه هیدرومتری دارای آمار در استان اردبیل انجام شد. روش های درون یابیIDW، کریجینگ ساده، کریجینگ معمولی و کوکریجینگ به منظور تعیین بهترین روش جهت مطالعه تغییرات مکانی متغیرهای دبی و رسوب مورد بررسی قرار گرفتند. بر اساس نتایج و مقادیر قابل قبول خطا در شاخص های ارزیابی مجموع مربعات خطا، میانگین خطای مطلق، متوسط اریبی خطا و متوسط استاندارد خطا، روش های درون یابی وزن دهی عکس فاصله و کوکریجینگ، به ترتیب به عنوان روش های برتر معرفی شدند. نتایج آزمون همبستگی مقادیر اندازه گیری شده و تخمینی با روش های IDW (۴۲۹/۰r=) و کوکریجینگ (۵۵۴/۰r =)، به ترتیب به عنوان بهترین روش برای تخمین متغیرهای دبی و رسوب انتخاب شدند. بر اساس نتایج روش IDW مقادیر دبی در بخش های غربی استان اردبیل بیش تر (۸/۵-۸۴/۴ مترمکعب برثانیه) و در بخش های مرکزی مقدار این مولفه کم تر (۱-۰۴/۰ مترمکعب برثانیه) است. با توجه به نتایج حاصل از درون یابی متغیر رسوب با روش کوکریجینگ بخش های غربی و جنوبی استان اردبیل دارای مقادیر رسوب بیش تر (۱۹/۱۶-۰/۰ تن در هکتار در سال) و در بخش های مرکزی مقادیر رسوب کم تر (۰۴/۰۱-۰/۰ تن در هکتار در سال) است.

تغییرات مکانی, کریجینگ, منحنی سنجه رسوب, نیم تغییرنما, استان اردبیل