حسین عساکره - استاد گروه جغرافیا، دانشگاه زنجان
آتوسا خجسته - کارشناس ارشد آب و هواشناسی سینوپتیک، دانشگاه زنجان

نوسان بارش در سطح کشور بحران های زیست- محیطی زیادی  را در سال های اخیر ایجاد نموده است. در این پژوهش به منظور بررسی روزهای توام با بارش فراگیر در ایران، دو گروه پایگاه داده شامل داده های جو بالا و داده های سطح زمین مورد واکاوی قرار گرفت. داده های جو بالا شامل؛ ارتفاع ژئوپتانسیل (متر)، فشار سطح دریا (هکتوپاسکال) که برای دوره ی آماری ۱۳۶۳ تا ۱۳۹۲ (۱۹۸۶ تا ۲۰۱۳) در ابعاد مکانی، ۱۰ تا ۶۰ درجه عرض شمالی و ۴۰- تا ۸۰ درجه طول شرقی از مرکز ملی پیش بینی محیطی آمریکا و پژوهش های جوی (NCEP\NCAR) اخذ گردید. این ابعاد به منظور شناسایی سیرچرخندهایی که از دریای مدیترانه به ایران انتقال یافته انتخاب شد. داده های سطح زمین، از داده های میان یابی شده ی بارش روزانه ی ۲۹۳۹ ایستگاه و ۱۹۷۲۴ روز بر روی یاخته هایی به ابعاد ۱۴×۱۴ کیلومتر به روش کریجینگ در طی دوره ی آماری به دست آمد. به منظور تحلیل بارش های فراگیر منطقه، نمایه پایه ی صدک ۲۵ ام برای بررسی انتخاب شد. بر اساس این صدک هرگاه ۵ درصد از ایران دارای بارش باشد به عنوان روز بارش فراگیر برگزیده خواهد شد. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که بر اساس مسیر چرخندهای انتقال یافته به ایران هرگاه این مسیرها با دریای سرخ و سیاه ادغام گردد بر تاثیر آن ها بر رخداد بارش و فراوانی آن ها افزوده می شود. در زمان رخداد بارش در نواحی غرب و شمال غرب ایران بارش های یکنواختی تجربه شد، درحالی که نواحی شرق و شمال شرق ایران تحت تاثیر سیکلون های کم توان قرار گرفت و درنتیجه رخداد بارش در این نواحی  بطور چشم گیری سیر نزولی پیدا کرد.

چرخند, روزهای بارشی, کم فشار مدیترانه, ایران