بررسی تکمیلی آلودگی عناصر مسمومیت زای سنگین در افق سطحی خاک در مجاورت کارخانه ذوب سرچشمه

بررسی اولیه افق های خاک در مجاورت کارخانه ذوب سرچشمه افزایش بسیاری از عناصر سنگین در افق سطحی خاک(0-5 cm) را نشان داد. در مرحله بعد مطالعات تکمیلی شامل تفکیک فیزیکی نمونه سطحی خاک(سه قطر متفاوت: درشت d>2، متوسط 0.11عصاره گیری چند مرحله ای (Sequential extraction) و آنالیز نمونه گیاهی در سه محل با توجه به موقعیت کارخانه ذوب سرچشمه، به عنوان منبع آلاینده نقطعه ای، انجام شد. با افزایش فاصله از کارخانه ذوب مقدار عیار عناصر کاهش می یابد و از طرفی نمونه های تفکیک شده بهتر از نمونه کل روند تغییرات را نشان می دهند. عناصر Cu، Pb، Zn، As، Cd، Mo، Sn و S بیشترین مقدار را در جزء ریز تفکیک شده بویژه در مجاورت کارخانه دارا بوده؛ درحالیکه عناصر Cr، Co، Mn و Fe فاقد این روند می باشند؛ لذا مقادیر بالای این عناصر در خاک متاثر از ماهیت طبیعی منطقه است. عصاره گیری برای عناصر Cu، Pb، Zn، As، Co و Mo در طی پنج مرحله نشان می دهد که ترکیبات کربناتی، اکسیدهای آهن و منگنز، مواد آلی و به مقدار کمتر کانی های رسی در جذب عوامل آلاینده در خاک دخالت دارند. شاخص گیاهی مورد استفاده در این سه محل (گیاه آرتمزیا (Artemisia) با نام محلی درمنه) نیز افزایش عناصر Cu، Pb، Zn، As، Cd، Mo و Sn را در نمونه مجاور کارخانه(چندین برابر مقادیر آنها در خاک) به خوبی نشان می دهد؛ نکته جالب اینکه عناصرCr، Co، Mn و Fe دراین گیاه در سه محل نمونه برداری فاقد افزایش و یا کاهش مشخص می باشند. بررسی موجود نشان می دهد که در هر منطقه بویژه در مناطق معدنی شدت و روند تغییرات و پتانسیل آلایندگی باید با مطالعات تکمیلی و در نظر گرفتن عوامل انسانزاد و طبیعی انجام شود.

Keywords:

کارخانه ذوب سرچشمه , فلزات سنگین , آلودگی خاک , تفکیک فیزیکی , عصاره گیری , آرتمزیا