تحولات جمعیتی، چالش ها و اثرات آن بر محیط زیست

یکی از مهمترین و پیچیده ترین تحولات اجتماعی جهان در نیم قرن اخیر افزایش جمعیت و به تبع آن توسعه شهرهای کوچک و بزرگ است با افزایش روند مهاجرت و جابجاییهای اجباری در فاصله سالهای ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۷ تعداد جمعیت مهاجران و پناهندگان به ۱۳ میلیون نفر رسیده است که نزدیک به یک چهارم نرخ افزایش جمعیت جهان را شامل میشود. امروزه تقریبا کلیه فضاهای شهری اعم از خصوصی و عمومی تحت تاثیر عوامل درونزا و برونزا در حال رشد است. از دیرباز جمعیت و رشد آن از مباحث مهم جمعیتی بوده که همواره اذهان محافل جمعیتی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی را به خود مشغول داشته و پیامدهای آن از جهات مختلف بررسی شده است. کشورها همواره در سطح ملی، منطقه ای و بین المللی در پی چاره اندیشی و برنامه ریزی افزایش یا کاهش جمعیت و تاثیرات آن هستند. آگاهی از رشد جمعیت همراه با سایر متغیرهای اقتصادی- اجتماعی پایه و اساس هرگونه برنامهریزی برای توسعه ی ملی است، چرا که پیشبینی نیازمندی های اولیه ی هر جامعه مبتنی بر آمارهای مربوط به رشد جمعیت است. هدف مقاله حاضر بررسی تحولات جمعیتی، چالش ها و اثرات آن بر محیط زیست با روش توصیفی می باشد. نتایج نشان می دهد رشد بی رویه جمعیتی اثرات زیانباری را به کشور تحمیل میکند، چرا که در مقطعی جامعه خود را برای پذیرش جمعیت زیاد آماده کرد و تمام امکانات خدماتی، رفاهی، آموزشی و پزشکی برای جمعیت بالا تدارک دیده شد اما یکباره با افت و تقلیل فاحش جمعیت مواجه میشود. از مهمترین متغیرها که در برنامه ریزی به عنوان مبنای محاسبات در نظر گرفته میشود، جمعیت، دگرگونی آن در گذشته، حال و پیشبینی تحولات آن در آینده است.از جمله عوامل تاثیرگذار در کاهش رشد جمعیت در دو دهه اخیر افزایش سطح سواد و تحصیلات افراد به ویژه زنان، گسترش شهرنشینی، صنعتی شدن امور، افزایش هزینه های زندگی، تغییر نگرش و تمایل خانواده ها به ویژه زوجهای جوان در کاهش تعداد فرزندان، افزایش سطح بهداشت، کاهش سطح مرگ و میر (به ویژه مرگ و میر نوزادان) و در نتیجه بالا رفتن امید زندگی هستند که همگی از رهگذر مراحل انتقال جمعیتی در ایران حاصل شده است.

Keywords:

رشد جمعیتی , آسیب زیست محیطی , محیط زیست , سکونتگاه غیررسمی