مروری برمهمترین کاربردهای زیست فناوری و مباحث اخلاقی پیرامون آن

زمینه و هدف: پیشرفت های اخیر در مهندسی ژنتیک و زیست فناوری امکانات جدیدی در اختیار بشر قرار داده است تا بتواند به دستکاری ژنتیکی و تغییر هر شکلی از حیات بپردازد. این فناوری کاربردهای بسیار سودمندی در پزشکی، داروسازی، کشاورزی و صنایع دارد. مهم ترین کاربردهای زیست فناوری عبارت اند از: اصلاح ویژگی های وراثتی گیاهان و دام ها، تولید داروها در بیورآکتورهای زنده، ایجاد مدل ها و الگوهایی برای مطالعه بیماری های انسانی و پیوند اعضا به انسان. با توجه به شرایط حیات در عصر کنونی به نظر می رسد بشر ناگزیر از بکارگیری این فناوری است اما همچون هر فناوری زیستی دیگری این فناوری هم مسائل اخلاقی ویژه خود و متعاقبا نظرات متفاوتی را به همراه داشته است و بنابراین می توان آن را از جنبه های مختلف اخلاقی بررسی نمود. روش بررسی: در مطالعه مروری حاضر داده ها از منابع مختلف و موجود در پایگاه های الکترونیکی جمع آوری شد. یافته ها: اگرچه عده ای از دانشمندان با ارائه برخی دلایل علمی با برخی از کاربردهای زیست فناوری مخالف هستند اما عده ای اساسا و به طور کل با استفاده از این فناوری در زمینه های مختلف و به هر شکلی، به مخالف پرداخته اند. مهم ترین مخالفت های افراطی از سوی دو دسته افراد مذهب گرا و غیرمذهبی مطرح است که اتفاقا این دو دسته دلایل مشابهی برای مخالفت خود دارند. مخالفین مذهب گرا با استناد به مقدس بودن حیات، تغییر آن را به هر شکلی بی حرمتی و نقض اراده الهی و کرامت انسانی دانسته اند. مخالفین غیرمذهبی نیز استفاده از مهندسی ژنتیک و زیست فناوری را به طور مشابهی نقض کرامت و ارزش حیات عنوان می کنند. نتیجه گیری: بررسی و تحلیل استدلال های این دو دسته مخالفین با توجه به اصول اخلاقی غرب و اصول اخلاق اسلامی نشان می دهد که استفاده از زیست فناوری با رعایت اخلاق زیستی در جهت کمک به حیات و در نظر گرفتن و چاره اندیشی برای برخی پیامدهای احتمالی آن، نه تنها نقض اراده الهی و یا کرامت و ارزش انسان و حیات نیست بلکه در مواردی عدم استفاده از آن با توجه به استدلال هر دسته و از دیدگاه اسلامی می تواند ناقض کرامت و ارزش انسان و حیات باشد.

Keywords:

Biotechnology , Improving of inherited traits , Bioreactor , Ethics principle. , زیست فناوری , اصلاح ویژگی های وراثتی , بیوراکتور , اصول اخلاقی