مریم فتاحی - کارشناس ارشد، گروه شیمی، دانشکده علوم، واحد یادگار امام خمینی (ره) شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
لیلا حاجی آقابابائی - دانشیار، گروه شیمی، دانشکده علوم، واحد یادگار امام خمینی (ره) شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
علیرضا بدیعی - استاد، گروه شیمی، دانشکده علوم، دانشگاه تهران، تهران، ایران
محمد رضا گنجعلی - استاد، مرکز عالی الکتروشیمی، گروه شیمی، دانشکده علوم، دانشگاه تهران، تهران، ایران
قدسی محمدی زیارانی - استاد، دانشکده شیمی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

امروزه تامین آب بهداشتی یکی از دغدغه های اساسی جامعه جهانی است و فلزات سنگین یکی از مهم ترین آلاینده های منابع آب هستند. فلزات سنگین از جمله مس می توانند به زنجیره غذ ایی و بدن موجودات زنده وارد شوند و انسان را تحت تاثیر عوارض سمیت و سرطان زایی قرار دهند. بنابراین در این پژوهش، SBA-۱۵ نانومتخلخل عامل دار شده با گروه های دی و تترا کربوکسیلیک اسید سنتز شدند و برای حذف یون های مس از محلول های آبی استفاده شدند. جاذب ها با روش های تصویر میکروسکوپ الکترونی روبشی، جذب- واجذب گاز نیتروژن و طیف سنجی FTIR برای بررسی تخلخل و گروه های عاملی سیلیکای مزوپوری شناسایی شدند. اندازه گیری غلظت یون ها با روش طیف سنجی جذب اتمی شعله ای انجام شد. پارامترهای موثر بر فرایند حذف چون مقدار جاذب، زمان تماس، pH محلول و حضور سایر یون های فلزی در محیط ارزیابی و بهینه شد. بهترین کارایی حذف به وسیله جاذب های  SBA-۱۵ عامل دار شده با گروه های دی و تترا کربوکسیلیک اسید، در ۵pH> و با مقدار ۱۰ میلی گرم جاذب بعد از ۱۵ دقیقه به دست آمد. بازیابی مس از جاذب ها با ۲۰ میلی لیتر اسید نیتریک ۳ مولار انجام شد. داده های جذب با استفاده از ایزوترم های لانگمیر و فروندلیچ برای هر دو جاذب تجزیه و تحلیل شدند. بر اساس مدل لانگمیر، ماکسیمم ظرفیت جذب ۵۶/۲۳۲ و ۴۶/۹۳ میلی گرم مس به ازای هر گرم جاذب و ضرایب هم بستگی برابر ۸۵۷/۰ و ۹۶۸/۰ به ترتیب برای SBA-۱۵ عامل دار شده با گروه های دی و تترا کربوکسیلیک اسید به دست آمد. اما ضرایب هم بستگی به دست آمده از برازش داده ها با استفاده از ایزوترم فروندلیچ برای SBA-۱۵ عامل دار شده با گروه های دی و تترا کربوکسیلیک اسید به ترتیب برابر ۹۹۱/۰ و ۹۷۲/۰ بود که نشان دهنده مطلوب بودن این مدل در تشریح رفتار جذب مس بر روی هر دو جاذب است. در نهایت، حذف مس از نمونه های پساب واقعی انجام شد. نتایج نشان داد که هر دو نانومتخلخل  SBA-۱۵ عامل دار شده با گروه های دی و تترا کربوکسیلیک اسید، جاذب های مناسبی برای حذف یون های مس است.

SBA-۱۵ عامل دار شده با گروه های دی و تترا کربوکسیلیک اسید, مس, حذف, طیف سنجی جذب اتمی شعله ای, نمونه پساب