مدیریت حادثه طوفان شن در ایران

فعالیت ها و حرکات سازمان یافته انسان همیشه با فرصت و زمان کافی و مطابق با روال عادی به انجام نمی رسد و گاهی بدون آمادگی قبلی و شناخت ، شرایطی پیش می آید که برنامه های از پیش طرح شده، کارایی خود را از دست می دهد و اقدامات دیگری ضرورت می یابد . زمانی وقایع و حوادث غیر منتظره، انسان ها و گروه ها را از مسیر اصلی خارج کرده و مشکلاتی به وجود م یآورند که انسان هیچ چاره ای جز به هم زدن برنامه اصلی و اقدام عاجل و فوری ندارد . در کلیه فعالیت های سازمان یافته انسان، پیش بینی هایی برای حوادث و وقایع نامطلوب به عمل می آید ، که لازمه آن برنامه ریزی، سازماندهی ، سرمایه گذاری و تجهیز است . گاهی ابعاد اتفاقات طوری است که پیش بینی های قبلی توان جوابگویی را ندارند ، لذا در این موارد مدیریت خاصی به نام مدیریت بحران کارآمد است. سوانح و بحران ها اغلب ناگهانی می باشند و در صورت تدریجی بودن نیز به بشر فرصت کافی نداده و ضایعات ، خسارات و تخریب های شدید محیطی را به دنبال می آورند . به طور طبیعی ، اولین اقدام انسان در برخورد با بحران ها و سوانح ، عبارت است از نجات و کاهش اثرات واقعه که با وجود زمان بسیار کم نیاز به واکنش سریع دارد . واکنش سریع که بخش بسیار مهم مدیریت بحران را تشکیل می دهد شامل شناسایی ، ارزشیابی ، تصمیم گیری و اقدامات اضطراری موقت م یباشد که تمام مراحل این واکنش در زمان بسیار کوتاه حتی گاهی در حد چند ساعت صورت می گیرد ، البته به شرطی که قبلا در مورد تامین نیروی انسانی، تدارکات و تجهیزات پیش بینی شده باشد . در پاره ای از اوقات به علل مختل ف، سوانح و بحرا نها نه قابل پیش بینی بوده و نه تمهیداتی برای آن ها متصور است علل عدم پیش بینی ممکن است ماهیت حوادث ، عدم آگاهی ، سطح فرهنگ ، فقر و ضعف مالی باشد . متاسفانه تمام این شرایط در کشورهای جهان سوم جمع و قابل لمس است و حوادث و پدیده های بسیار معمولی در این کشورها بحران عظیمی به بار می آورد . آنچه از مدیریت بحران انتظار می رود ، در چهار قسمت خلاصه شده است: پیش بینی و آمادگی برخورد با بحران از طریق ارزیابی احتمال و آسیب پذیری. کاهش خسارات و ضایعات ناشی از سوان ح، بحران ها، عوارض و پیامدهای آن ها. خروج از حالت بحرانی و بازگرداندن وضعیت عادی نسبی و ارتباطات اولیه به محل ومنطقه. بازسازی، ترمیم و مقاوم سازی نسبت به حوادث، سوانح و بحران ها. برخورد با بحران با توجه به موارد مذکور، نیاز به سازمانی نسبتا بزرگ و گروه های متعدد دارد. معمولا در بحران ها تعداد زیادی سازمان و تشکیلات دولتی، خصوصی و مشارکت مردمی و انسان دوستانه به هم پیوند خورده و مسئولیت مدیریتی و هماهنگی عملیات بسته به ماهیت بحران به عهده یک سازمان گذاشته می شود. به عبارت دیگر در اغلب موارد مقابله با بحران یک فعالیت چند سازمانی است که بایستی دارای مدیریت واحد بوده و سازمان های مختلف به صورت زیر سیستم وظایف و اهداف کل سیستم را تعقیب کنند. عواملی که باعث شدت و وخامت بحران می شوند خود حوادث یا سوانح نیستند، بلکه در درجه اول زمینه بحران در جامعه یا بخش هائی از آن است که پدید آورنده بحران است. این موارد همان ضربه پذیری یا آسیب پذیری خوانده می شود که حتی در برخی جوامع بسیار زیاد بوده و یک حادثه کوچک منجر به بحران عظیم می شود. بحران ها یا به صورت ناگهانی و یا به صورت تدریجی ظاهر شده و جریان زندگی جوامع را مختلف می سازند. جوامع به طور طبیعی در مقابله با بحران ها ملزم به عکس العمل می باشند. حال بدون توجه به موثر بودن و یا عدم تاثیر واکنش در جهت تقلیل اثرات بحران می توان آن را نوعی عکس العمل طبیعی انگاشت. در هر حال پیش بینی کامل بحران و شناسایی دقیق زمان، شدت و پیامدهای آن در اغلب موارد مقدور نیست، مگر با استفاده از فنون خاص که بتوان احتمال، شدت و پیامدهای آن را تا حدودی فقط جهت آمادگی مشخص کرد.