محمد معتقد - دانشجوی دکتری شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
حسن سجادزاده - دانشیار، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

دلبستگی به مکان براساس تعامل شناختی، عاطفی، و عملکردی بین افراد، گروهها، و مکان کالبدی- اجتماعی طی زمان شکل میگیرد. این تحقیق با هدف بررسی تاثیر کیفیتهای محیطی در میزان دلبستگی به مکان در فضاهای شهری است. شاخصها و معیارهای مورد سنجش در ارتباط با میزان دلبستگی به مکان شامل مولفههای اجتماعی- معنایی، کالبدی- عملکردی، زمینهای- ساختاری، و ادراکی- احساسی است. میدان مرکزی شهر همدان با توجه به ویژگیهای فضایی- تاریخی آن بهعنوان نمونه موردی انتخاب شده است. روش تحقیق این پژوهش بهصورت تفسیری- تحلیلی و بهصورت کمی و کیفی است. در بخش کمی، تحلیلها بر اساس آزمون مدل معادلات ساختاری و ضریب ماتریسهای همبستگی برای بررسی ارتباط میان اجزای متغیرهای تحقیق بهره گرفته شد. بهمنظور تحلیل یافتهها در این بخش، از ابزار پرسشنامه استفاده شده است. حجم نمونه حدود ۴۰۰ نفر بوده که از طریق فرمول کوکران انتخاب شده است. در بخش تحلیلهای کیفی از ابزار مشاهده غیرمشارکتی، تحلیل نقشههای رفتاری، تصاویر و نقشهها استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان میدهد عوامل کالبدی، اجتماعی، و معنایی رابطه مستقیمی با دلبستگی به مکان در میدانهای شهری ایفا میکند. «احساس محصوریت مطلوب در فضای میدان»، «نقش میدان بهعنوان نشانه ادراکی در شهر»، « موقعیت و جانمایی میدان در پیوند با بافت اطراف»، و در نهایت، «تنوع کاربریهای موجود» مهمترین عوامل موثر در دلبستگی به میدانهای شهری است.

دلبستگی به مکان, کیفیت محیطی, میدانهای شهری, میدان مرکزی شهر همدان