صادق افشار نجفی - -دانشجوی دکتری تکتونیک، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه گلستان،
عزیز رحیمی - گروه زمین شناسی- دانشکده علوم- دانشگاه گلستان-گرگان
مهناز رضائیان - استادیار تکتونیک، دانشکده علوم زمین، دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان،
تقی نبئی - - استادیار زمین شناسی اقتصادی، گروه زمین شناسی، دانشگاه پیام نور مرکز قزوین،

چکیده پهنه فلززایی طارم از منظر ساختاری در یک طاقدیس با طول موج ۵۰ کیلومتر و روند محوری شمال باختری- جنوب خاوری، متشکل از واحدهای معادل سازند کرج به سن ائوسن و لایه های قرمز نئوژن قرار گرفته است. این طاقدیس که در فرایند کوهزایی مرتبط با تشکیل کوهزاد البرز ایجاد شده، دربرگیرنده شکستگی های متعدد باروند های شمال باختری- جنوب خاوری، شمال خاوری- جنوب باختری و خاوری- باختری است. بررسی های دقیق میان مقیاس و تحلیل های استریوگرافی شکستگی های موجود در منطقه جهت بررسی گسترش شکستگی ها در زمان چین خوردگی شامل سن نسبی آنها، توالی دگرریختی شکستگی ها در لایه های مختلف، توزیع دسته های شکستگی و تغییرات ایجاد شده در شکستگی ها در رویدادهای بعدی زمین شناختی در چند مرحله انجام شد. مقایسه الگوی شکستگی های متفاوت در لایه های چین خورده علاوه بر آشکارسازی توالی های دگرریختی شکننده، منجر به شناسایی سازوکار تشکیل چین اصلی در منطقه مورد مطالعه شد. براساس شواهد موجود در یالهای طاقدیس از جمله: ۱- وجود چین های فرعی در لایه های نرم تر، ۲- تشکیل شکستگی های چینه کران در مقیاس های مختلف مرتبط با رخداد برشی موازی لایه در لایه های نرم تر، و ۳- دایک زایی در شکستگی های از پیش موجود در یال چین، ترجیحا در واحدهای نرم به ویژه در شیل های مدادی معادل سازند کرج رخ داده در حالی که در منطقه لولایی در لایه های مقاوم مثل آندزیت و بازالت تشکیل شده است. سازوکار لغزش خمشی در طاقدیس پهنه طارم پیشنهاد می شود.

واژه های کلیدی: پهنه طارم, چین خوردگی, سازوکار لغزش- خمشی, شکستگی های چینه کران