محمد امیر علیمی - استادیار، گروه معدن، دانشگاه صنعتی بیرجند، بیرجند، ایران

چکیده پهنه برشی بهلگرد در خاور ایران، فلیش‎های ائوسن را در مرز با توالی افیولیتی جنوب بیرجند تحت تاثیر دگرشکلی قرار داده است. در مطالعات صحرایی منطقه، ساختارهای کوچک مقیاسی که در دگرشکلی شکنا-شکل پذیر ایجاد می شوند، بهعنوان نشانگرهای واتنش در ارزیابی دگرشکلی محلی مورد توجه قرار گرفته است. بدین منظور ابتدا روش‎های تحلیلی مناسبی بر پایه هندسه شکستگی‎های کششی، برگوارگی‎ها، نشانگرهای انحراف یافته و اجسام بیضی شکل اولیه به‎کار گرفته شده اند سپس این روش ها با هم مقایسه و محدودیت های استفاده از آنها بحث شده است. در مقادیر برآورد شده واتنش با استفاده از شکستگی‎های کششی و انحنای برگوارگی، مساحت زیر منحنی فاصله-واتنش، واتنش برشی متوسط (mean γ) را تعیین می‎کند که بهتر است با فراسنج شدت واتنش تمرکز یافته (Iloc) معرفی شود. در استفاده از برگواره‎ها در تعیین واتنش، شناخت ارتباط این نوع فابریک‎ها با ساختارهای منطقه‎ای، تفاوت الگوهای واتنش در پهنه‎های برشی با دیواره‎های موازی وگوه‎ای شکل، انکسار برگوارگی متاثر از رفتار سنگ‎ها اهمیت دارد و باید در مقیاس ناحیه‎ای درنظر گرفته شود. استفاده از روش‎های ترسیمی نظیر Lisle (۲۰۱۳) به‎علت سادگی اجرا و محاسبه فراسنج‎های واتنش برشی و تغییر حجم نسبت به روش های دیگر ترجیح داده می ‍شود. روش‎های محاسبه میانگین داده‎های Rf به‎علت سادگی تعیین فراسنج Rf در نشانگرهای بیضی شکل و محاسبات ساده ریاضی جهت تعیین دگرشکلی در مقیاس ناحیه‎ای مناسب است. در به‎کارگیری روش‎های مختلف تعیین فراسنج‎های دگرشکلی، به منظور کنترل صحت فرضیات و ارزیابی دقیق واتنش می‎بایست از چندین نشانگر و روش استفاده شود.

شکستگی کششی, برگوارگی, نشانگر واتنش, پهنه برشی بهلگرد, خاور ایران