جواد رحیمی آتانی - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.
فاطمه حیدری - دانشیار زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.

بر اساس نظریه بینامتنی، هیچ متنی در انزوا شکل نمی­ گیرد و هر متنی به شکل صریح یا غیر صریح از کتب پیش از خود تاثیر می­ پذیرد. ژرار ژنت با مطالعه روابط متون به موضوع ترامتنیت دست یافت و آن را به پنج مقوله: بینامتنیت، زبرمتنیت(بیش متنیت)، فرامتنیت، پیرامتنیت و سرمتنیت طبقه بندی کرد. بر این اساس، هدف این مقاله بررسی این پنج مقوله میان آفرین­ نامه ابوشکور بلخی و بوستان و گلستان سعدی است که به شیوه کتابخانه­ ای و توصیفی-تحلیلی انجام شده است. هر دو شاعر در زمینه­ های: علم و خرد، سخن، بخت و اقبال، نکوهش طمع ورزی و ارزش قناعت، بهره بردن از زندگی و در سر متن ادبیات تعلیمی دارای مشترکاتی هستند. آثار سعدی به عنوان «زیر متن» (متن دوم) از آفرین­ نامه به عنوان «زبرمتن» (متن اول) به شدت متاثر بوده است و می­ توان گفت که آثار سعدی نمونه کاملی از مبحث ترامتنیت است که مقوله بینامتنیت و ترامتنیت بیشتری با زبر متن خود دارد.

سعدی, ابوشکور بلخی, بینامتنیت, ترامتنیت, پیرامتنیت