محمدحسین کمالی نژاد - استادیار آموزش سازمان آموزش و تحقیقات کشاورزی

دیدگاه ملاصدرا و هگل نسبت به این دو مقوله اساسی، متاثر از سنت فلسفی است که به آن تعلق دارند. در سنت غربی هگل با دوگانگی عین و ذهن مواجه است و درسنت اسلامی ملاصدرا با دوگانگی وجود وماهیت. هگل برای رفع آن، با قول به نظریه مطلق، همه چیز را درونی فاعل شناسا (مطلق) می­داند؛ دیگرعین امری در برابر مطلق نیست. ملاصدرا هم با قول به اصالت وجود،  هستی را عین تحقق می­داند. از نظر او هر امری به اندازه برخورداریش از وجود حقیقی است، اعم از اینکه آن امرعینی باشد یا ذهنی. ولی برای هگل چون از موضع مطلق بحث می­کند دیگر عین مطرح نیست. لذا بحث هستی­شناسی و منطق به هم نزدیک یا حتی یکی می­شود. در نتیجه هگل در کتاب منطق بحث از وجود می­نماید.

هستی (وجود), نیستی (عدم), شدن, مطلق