یدالله دادگر - استادیار گروه اقتصاد دانشگاه مفید
مرتضی عزتی - دانشجوی دکتری دانشگاه تربیت مدرس

در کشورهای غیر مسلمان، مطالعات گستردهای در زمینه اقتصاد و مذهب، از جمله مذهب و رفتار مصرفکننده انجام شده است که در ایران بازخوری از آنها نیست. انتقال این مطالعات به داخل کشور همراه با نقد آنها میتواند، زمینههای مطالعه اقتصاد اسلامی را فراهمتر کند. با مطالعه «وبر» بحثهای جدی در این زمینه آغاز شده است. این مطالعات درباره تفاوتهای اقتصادی و مصرفی جوامع و افراد، بر حسب مذهب آنها گسترش یافته است، اما در سه دهه اخیر نظریههایی ارائه شده است که در صدد تحلیل رفتار مصرف کننده در قالب مدلهای اقتصاد خرد بودهاند. پایهای ترین این نظریهها، مصرف را با نگرش دنیا و آخرت در نظر گرفته است. اما مطالعات مکمل، بحث اثر سرمایه انسانی مذهبی و اثر موسسات و گروههای مذهبی را در کسب مطلوبیت ناشی از انجام فعالیتهای مذهبی وارد کردهاند. مطالعات جدیدتر، شکل دنیوی بیشتری به فعالیتهای مذهبی دادهاند. این مطالعات باید همراه با نقد در ایران ارائه شوند. مقاله حاضر ارائه فشرده و نقدی از این مطالعات گسترده و پراکنده است که ضعفها و قوتهای آنها را بیان میکند

مذهب و رفتار مصرف کننده مذهب و رفتارهای اقتصادی مذهب و اقتصاد مذهب و علم