محمد مشهدی نوش آبادی - مربی دانشگاه تربیت معلم آذربایجان

مفاهیم جدید کلامی که از غرب نشات می­گرفت, تقریبا از دوره امیرکبیر و سپهسالار, توسط منورالفکران در ایران مطرح شد و رفته­رفته واکنش متکلمان را برانگیخت. نخستین مباحث, در حوزه علوم اجتماعی و سیاسی مطرح شد, که عبارت بود از آزادی, مساوات, قانون عرفی و منشا مردمی حکومت. این مفاهیم از دوره مشروطه به بعد مورد دفاع متکلمان قرار گرفت. پس از مشروطه نیز مباحثی چون علم و دین, ماتریالیسم دیالکتیکی و مارکسیسم به مسائل جدید کلامی افزوده شد. بررسی آسیب­شناسانه مواضع متکلمان نشان می­دهد که غالب آنها به مسائل جدید آشنایی زیادی ندارند و به ندرت متکلمی در یک مساله مورد بحث تخصص دارد. آنها با همان ابزار و معارف سنتی به نقد مسائل جدید می­پردازند به کارکردهای مثبت این مسائل توجه نداشته, در برخی موارد به دلیل نا آشنایی با مساله کلامی, مواضع متناقضی اتخاذ می­کنند.

کلام, آزادی, مساوات, قانون, علم و دین, داروینیسم, ماتریالیسم, دیالکتیک