اثر آرسنیک وکود زیستی فسفاته بر ویژگی های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی توده بومی نعنا سبز(Mentha spicata L.)

چکیده سابقه و هدف: امروزه آلودگی خاک به عناصر سنگین یکی از مهم ترین تنش های محیطی در اکوسیستم های زراعی و باغی محسوب می شود. نعنا سبز به عنوان یک سبزی و گیاه دارویی به صورت مستقیم و غیر مستقیم در سبد غذایی افراد جامعه قرار دارد. کشت این گیاه در زمین های آلوده به فلزات سنگین و یا در مزارع سبزی با آب های نامتعارف، فاضلاب ها و پساب کارخانه ها و واحدهای صنعتی، نه تنها موجب افزایش تجمع عناصر سنگین و به ویژه آرسنیک در گیاه می شود بلکه روی خصوصیات رشدی گیاهان وسلامتی افراد مصرف کننده تاثیر دارد. بر این اساس تحقیق حاضر برای ارزیابی تاثیر کود زیستی فسفاته در کاهش سمیت فلز سنگین آرسنیک بر ویژگی های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی در گیاه نعنا سبز انجام شد. مواد و روش ها: در این پژوهش، تاثیر کود زیستی فسفاته در افزایش تحمل به تنش آرسنیک در نعناع سبز، به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در شش تکرار در گلخانه گروه علوم باغبانی دانشگاه گیلان ارزیابی شد. فاکتورها شامل سطوح مختلف آرسنیک (صفر، ۵۰ و ۱۰۰ میلی گرم بر کیلوگرم خاک) و کود زیستی فسفاته (صفر و نیم میلی گرم از کود زیستی فسفاته) بود. داده برداری از گیاهان حدود دو ماه بعد از کاشت صورت گرفت و خصوصیات مورفولوژی گیاه (تعداد برگ، تعداد ساقه، ارتفاع بوته، وزن تر و خشک اندام هوایی و ریشه، وزن خشک ساقه و سطح برگ اندازه گیری شد. ویژگی های بیوشیمیایی از جمله محتوای کلروفیل و کاروتنوئیدهای برگ، کربوهیدرات، فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت و پرولین اندازه گیری شد. یافته ها: نتایج نشان داد که با افزایش غلظت آرسنیک از صفر تا ۱۰۰ میلی گرم در کیلوگرم، مقدار وزن خشک ریشه، وزن تر گیاه، تعداد برگ، میزان کاروتنوئید به ترتیب به ۶۵/۲ (گرم)، ۸/۲ (گرم)، ۸۸/۴ (عدد)، ۰۵/۲ (میلی گرم بر گرم وزن تر) واحد کاهش یافت. کاربرد کود زیستی فسفاته نیز باعث افزایش محتوای رطوبت نسبی، وزن تر گیاه، میزان کاروتنوئید برگ شد. مقایسه میانگین اثر متقابل کود زیستی فسفاته × آرسنیک نشان داد که کمترین ارتفاع گیاه، وزن خشک گیاه و سطح برگ مربوط به سطح ۱۰۰ میلی گرم در کیلوگرم آرسنیک و بدون کاربرد کود زیستی به ترتیب ۲۸/۱۱ (سانتی متر)، ۲۸/۸ (گرم)، ۰۵۲/۱۲ (سانتی متر مربع) بود. نتیجه گیری: کاربرد کود زیستی فسفاته در مقایسه با شاهد (گیاهانی که در آنها کود استفاده نشده است)، در سطوح مختلف آرسنیک، میزان پرولین، پلی فنل اکسیداز، پراکسیداز، کربوهیدرات، کلروفیل کل، کلروفیل a ,b را افزایش و مقدار آرسنیک ریشه و شاخه را کاهش داد. نتایج نشان داد که کود زیستی فسفاته توانسته است تا حدودی باعث بهبود رشد و افزایش مقاومت گیاهان نعنا سبز نسبت به تنش آرسنیک گردد.

Keywords:

آنزیم های آنتی اکسیدانی , کلروفیل , فلزات سنگین , کود زیستی