اثر رژیم های مختلف آبیاری، بقایا و خاک ورزی بر عملکرد، اجزای عملکرد و بهره وری مصرف آب پنبه در منطقه معتدل خراسان رضوی

به منظور تعیین اثر سطوح مختلف آبیاری بر میزان عملکرد، حجم آب مصرفی و بهره وری مصرف آب و خصوصیات زراعی محصولات در سیستم تناوب زراعی پنبه-گندم تحت نظام کشاورزی حفاظتی، آزمایشی با استفاده از طرح کرت های دوبار خرد شده بر پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گناباد در سال ۱۳۹۴ انجام شد. این پژوهش با سه فاکتور: الف- روش خاک ورزی در سه سطح (بدون شخم، شخم متداول و شخم کاهش یافته) ب- مدیریت بقایا در سه سطح (بدون بقایا، حفظ ۳۰ درصد بقایا و حفظ۶۰ درصد بقایا) ج- مقادیر آب آبیاری در سه سطح (۵۰، ۷۵ و ۱۰۰ درصد نیاز آب آبیاری) انجام شد. تیمار روش خاک ورزی در کرت اصلی، تیمار مدیریت بقایا در کرت فرعی و سطوح مختلف آب آبیاری در کرت های فرعی قرار گرفت. در این تحقیق از رقم رایج و مناسب منطقه، به نام خرداد استفاده شد و از روش آبیاری قطره ای به عنوان یک ابزار جهت توزیع یکنواخت و اندازه گیری دقیق آب استفاده شد. بیشترین عملکرد وش پنبه از برهمکنش تیمار خاک ورزی متداول با حفظ ۶۰% بقایا و تامین ۷۵ درصد نیاز آب آبیاری (۳۵۷۶ کیلوگرم در هکتار) به دست آمد. که با برهمکنش تیمار بی خاک ورزی × حفظ ۶۰% بقایا × تامین ۷۵ درصد نیاز آب آبیاری (۲۵۶۸ کیلوگرم در هکتار) اختلاف آماری معنی دار نداشت. بیشترین میزان بهره وری مصرف آب پنبه از تیمار خاک ورزی متداول با حفظ ۶۰% بقایا و تامین ۵۰ درصد نیاز آب آبیاری به میزان ۵۸/۰ کیلوگرم وش در مترمکعب حاصل شد. با توجه به کاهش غیر معنی دار عملکرد وش پنبه تحت تیمار ۷۵% نیاز آب آبیاری در مقایسه با شاهد و افزایش بهره وری مصرف آب تحت تیمار ۷۵% نیاز آب آبیاری نسبت به بهره وری مصرف آب در تیمار ۱۰۰% نیاز آب آبیاری، در صورت نیاز به صرفه جویی در مصرف آب (با توجه به کمبود منابع آب کشور) اعمال تیمار ۷۵% نیاز آب آبیاری برای گیاه پنبه در شرایط کشاورزی حفاظتی قابل توصیه می باشد.

Keywords:

کشاورزی حفاظتی , بهره وری مصرف آب , کم خاک ورزی , بی خاک ورزی , پنبه