ستاره رضایی - دانشجوی دکترای اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، ایران
سیدعلی پایتختی اسکویی - هیات علمی-دانشگاه آزاد واحد تبریز، ایران
پرویز محمدزاده - استاد اقتصاد دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
اژدر کرمی - دانشیار گروه مدیریت، دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه تبریز

توسعه صادرات برند حلال یکی از راهبردهای مهمی است که در برنامه‎های اقتصادی کشور حائز اهمیت بوده و نقش مهمی در ارزآوری دارد. در چند سال گذشته تقاضا برای محصولات با برند حلال در کشورهای اسلامی و غیر اسلامی افزایش قابل توجهی داشته است. با افزایش سطح آگاهی جمعیت مسلمان جهان و غیرمسلمانانی که خواهان ضمانت‎های بیشتر در مورد ایمنی غذایی و محصولات باکیفیت هستند، تجارت خارجی فرآورده‎های غذایی حلال رو به افزایش است. ازاین رو مصرف‎کنندگان محصولات غذایی حلال به تهیه محصولات با برند حلال توجه کرده و از روی آگاهی محصول را انتخاب می‎کنند. صادرکنندگان محصولات غذایی با برند حلال نیز نه تنها باید به مشتریان و رقبای بازارهای خارجی توجه داشته، بلکه باید عوامل بهداشتی، عوامل شرعی، عوامل رفتاری و عوامل بازاریابی را نیز مدنظر داشته باشند. بنابراین در این مطالعه سعی می‎شود به بررسی عوامل یادشده پرداخته شود. برای این منظور، ابتدا به طراحی پرسش نامه پرداخته و سپس از طریق مصاحبه با صادرکنندگان محصولات غذایی برند حلال استان آذربایجان‎شرقی، اطلاعات گردآوری شده و سرانجام با به کارگیری روش معادلات ساختاری (SEM) و با استفاده از نرم‎افزار استتا به تحلیل این عوامل پرداخته شده است. نتایج نشان از آن است که همه عوامل بهداشتی، شرعی، رفتاری و بازاریابی تاثیر معنا‎داری بر صادرات برند حلال محصولات غذایی دارند. از میان چهار عامل موثر بر صادرات برند حلال محصولات غذایی، عوامل بازاریابی نسبت به دیگر عوامل بیشترین تاثیر را بر صادرات محصولات غذایی با برند حلال دارد. همچنین بهداشتی بودن محصول از عوامل بهداشتی، شفاف بودن فرایند تولید از عوامل رفتاری، تبلیغات و معرفی مناسب برند از عوامل بازاریابی و نحوه ارائه محصول حلال و برند حلال از عوامل شرعی بیشترین تاثیر را بر میزان صادرات محصولات غذایی برند حلال دارند.

برند حلال, صادرات, بازارهای جهانی, رقابت‎پذیری