زهرا حیدرپورزرگ آباد - دانشجوی کارشناسی،رشته میکروبیولوژی،دانشگاه آفاق ارومیه ایران
زهره حیدرپورزرگ آباد - دانشجوی کارشناسی،رشته میکروبیولوژی،دانشگاه آفاق ارومیه ایران
سامان سیدقلی زاده - استادیار،رشته میکروبیولوژی موسسه آموزش عالی آفاق ارومیه ایران

بالابان یا چرخ (چرغ) یا صقر (نام علمی falcon cherrug) از بزرگترین انواع شاهین و از محبوب ترین پرندگان شکاری نزد باز داران است که بیشتر در مناطق آسیا و خاورمیانه و بعضی مناطق اروپایی این پرنده را می توان یافت. بالابان در کنار الاچین، شنقار و شاهین بلوچی در زیر سرده شاهین های مقدس قرار می گیرد. این چهار گونه حدود ۱۱۵ تا ۱۳۰ هزار سال پیش از هم جدا شدند اما دو رگه شدن های مکرر آنها موجب شده تا تعیین تبار و بررسی ژنتیکی آنها بسیار دشوار شود. این چهار گونه اکنون نیز در اسارت به راحتی دو رگه می دهند و به ویژه دو رگه های بالابان و شنقار معمول است. ممکن است بالابان آلتایی نیز از دو رگه های بالابان و شنقار ایجاد شده باشد. این پرنده در فصل مهاجرت در سراسر ایران به جز مناطق جنگلی دیده می شود. قوشبازی یا باز داری به فعالیتی اطلاق می شود که پرندگان شکاری مانند عقاب سانان و شاهین سانان را برای اهدافی از جمله شکار، نگهداری و تربیت می کنند. کشورهای عربی بیشترین علاقه را به این فعالیت دارند و تجارتی هنگفت در پشت پرده این فعالیت وجود دارد. قاچاق پرندگان، مثل بالابان پرنده ایی از راسته شاهین سانان، از جمله اصلی ترین آنهاست. آنها شاهین سانانی چون بالابان را به منظور شکار هوبره، پرنده بسیار زیبای کویر تربیت می کنند که متاسفانه ایران به دلیل نزدیکی به کشورهای عربی و مکانی مناسب برای زندگی بالابان، تعداد زیادی از این پرنده در ایران زنده گیری می شوند و به کشورهای مقصد قاچاق می شوند. به همین منظور بالابان در لیست قرمز پرندگان در خطر انقراض اتحادیه حفاظت از طبیعت قرار دارد.

شاهین بالابان،شکار بی رویه ، زیستگاه