احد حبیب زاده - استادیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابعطبیعی آذربایجانشرقی، سازمان تحقیقات،آموزش و ترویج کشاورزی، تبریز، ایران

تخریب پوشش گیاهی و سیر قهقرایی جوامع گونه های زیست گیاهی منشاء شروع فرسایش خاک بوده و در مناطق با اقلیم بادهای غالب به ایجاد کانون ماسه های روان و مخاطرات طبیعی در تهدید مناطق مسکونی و جوامع انسانی منجر میشود. در این پژوهش مخاطره محیط زیست انسانی ریزگرد و تهدید مناطق مسکونی روستای گیلدیر از توابع شهرستان هریس استان آذربایجان شرقی مورد بررسی قرار گرفت. فرسایش بادی ایجاد شده در اثر خشکسالی و تخریب پوشش گیاهی ارزش زیستگاه روستایی را کاهش داده است. براساس تصاویر ماهواره ای ۶۴۸ هکتار از اراضی روستا در معرض بیابان زایی و کانون تپه های ماسه ای در اثر تخریب پوشش گیاهی قرار گرفته است، در فاصله ۲۰۰ متری روستا کنتور باند خاکی به طول ۵۰۰ متر احداث شده که هدف هدایت آبراهه بوده ولی نقش موثر در کاهش اثرات ماسه های روان در تهدید خانه های مسکونی داشته است. نتایج بررسی ها نشان داد در اثر حاکمیت خشکسالیها مراتع منطقه فقیر از پوشش گیاهی شده و حضور دام در مرتع بیش از ظرفیت چرا بوده است که با عدم توجه دامداران به شیوه های حفاظتی همچون قرق و زمان حضور دام در مراتع منجر به ایجاد تپه های ماسه ای در مناطق شرقی روستا شده است. با ایجاد شرایط اقلیمی باد غالب شرقی- غربی در منطقه کانون ماسه های روان فعال می شود. مرطوب نمودن قسمت شرقی و غربی سازه خاکی، قرق محدوده مستعد بیابان زایی، کاشت و حفاظت بیولوژیکی بوته ای و درختچه ای گونه های محلی به خصوص درخت تاغ و گز از راهکارهای پیشنهادی در پروژه مورد بررسی است.

بیابان زایی، پوشش گیاهی، ماسه های روان