علیرضا صیاد - استادیار، دانشکده سینما تئاتر، دانشگاه هنر، تهران، ایران

در دهه­ های انتهایی قرن نوزدهم و دهه­ های ابتدایی قرن بیستم، در کلان شهرهای مدرن به واسطه پیشرفت­ های فناورانه و تغییراتی که به واسطه فرایندهای صنعتی­ سازی پدید آمد، زندگی انسانی با ماشین­ ها و فناوری ها درهم تنیده شد. فرهنگ فناورانه ماشینی مدرن، فهم سنتی از بدن انسانی و ظرفیت­ های ادراکی و جسمانی­ اش را دگرگون کرد، گونه­ ای درهم ­آمیختگی میان بدن و فناوری به وجود آورد و مرزهای میان امر ارگانیک و امر فناورانه را از بین برد. در این دوره می ­توان از مفاهیم نوظهوری همچون «ادراک فناورانه» و «زیبایی ­شناسی ماشینی» یاد کرد. این پژوهش که از نوع نظری و با روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای صورت گرفته است، می ­کوشد ظهور فناوری سینما را در رابطه با این چرخش تاریخی و در ارتباط ایجادشده میان بدن­ها و فناوری ها در دوران مدرنیته موردمطالعه قرار دهد. از این منظر، مفهوم سینما چشم مطرح شده توسط ژیگا ورتف، به عنوان یکی از مهم­ترین تبلورهای این نگره، مورد تحلیل و بازخوانی قرار می­گیرد.ورتف در نوشته­ هایش و به خصوص در این بیانیه، بارها به ترکیب و آمیزش میان بدن انسان و ماشین، میان چشم انسان و چشم فناورانه دوربین اشاره می­کند، آمیزشی که موجب فائق آمدن بر محدودیت­های ادراک ناکامل انسانی می­ شود. سینما چشم ادراک جسمانی حسانی را با ادراک صنعتی ترکیب می­کند و نتیجه این آمیزش، به یک «ادراک نوین از جهان» می ­انجامد، ادراکی که فراسوی قواعد ادراک انسانی قرار می­ گیرد.

فناوری پروتزی, مونتاژ, مدرنیسم هنری, ادراک ماشینی, سینما چشم, ژیگا ورتف