محمدتقی حیدری - استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه زنجان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی
فاطمه بیات - دانشجوی کارشناسی رشته جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه زنجان

طی دهه ای اخیر سکونتگاه های غیررسمی به تدریج و عمدتا در حاشیه کلان شهرها شکل گرفته و گسترش یافتهاند و مسائل عدیده ای را برای ساکنان شهرها و مدیریت شهری ایجاد کردهاند. این گونه سکونتگاه ها با مشکلات متعدد اجتماعی، اقتصادی و کالبدی مواجه هستند و کیفیت زندگی شهری در آنها پایین می باشد. کیفیت زندگی شهری معمولا از طریق شاخص های ذهنی که حاصل پیمایش و ارزیابی ادراکات و رضایت شهروندان از زندگی شهری و شاخصهای عینی حاصل از داده های ثانویه اندازه گیری میشود. مطالعات زیادی در زمینه ی سنجش کیفیت زندگی در مناطق مختلف شهری صورت گرفته است و همچنین تا کنون سیاستهایی در قبال سکونتگاه های غیررسمی اتخاذ شده است و آخرین آنها توانمندسازی می باشد. در این پژوهش هدف تحلیلی بر کیفیت زندگی در سکونتگاه های غیررسمی با رویکرد توانمندسازی در محله فاطمیه شهر زنجان است. داده های آن از طریق پرسشنامه بدست آمد که جامعه آماری آن شهروندان ساکن در این محله و کارشناسان بوده اند. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS و تکنیکSWOT استفاده شد. نتایج وضعیت شاخص های کیفیت زندگی در این محله که براساس، ۶ شاخص (اجتماعی، اقتصادی، محیطی، کالبدی، ارتباطی و سلامت) و ۲۵ گویه بوده نشان داد که، شهروندان از همه شاخصها رضایتی در سطح پایینی اظهار کرده اند و شاخصها تا حدودی وضعیت متفاوتی داشته اند. شاخص ارتباطی با میانگین۲/۱۸ در رتبه اول، شاخص محیطی در با ۲/۱۶ در رتبه دوم، شاخص اجتماعی با ۲/۱۵ در رتبه سوم، شاخص اقتصادی با ۱/۹۸ در رتبه چهارم، شاخص کالبدی با ۱/۹۱ در رتبه پنجم و شاخص سلامت با میانگین ۱/۸۲ در رتبه ششم قرار گرفته است. همچنین پس از بررسی نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدیدهای محله مورد نظر از طریق کارشناسان نتایج براساس تکنیکSWOT سپس براساس تکنیک سوات نشان داد که، استراتژی تدافعی به عنوان اولویت اصلی توانمندسازی سکونتگاه های غیررسمی انتخاب شده است. به این معنی که برای ساماندهی و افزایش ارتقا کیفیت زندگی در کوی فاطمیه نیاز است که، بسترسازی حضور نهادی و تصمیم گیری چند جانبه، توسعه نظام آموزشی، توسعه شفاف سازی و پاسخگویی مدیریت شهری، توسعه نهادهای محلی، توسعه قوانین محلی و اختصاص بودجه انجام گیرد.

ارتقای کیفیت زندگی، توانمندسازی، تکنیکSWOT، محله فاطمیه شهر زنجان