عباس سرافرازی - دانشیار دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران
رضا فیاضی - دانشجوی تحصیلات تکمیلی
اصغر فیاضی - دانشجوی تحصیلات تکمیلی

تاریخ ایران بعد از ورود اسلام دستخوش تغییرات فراوانی شد. این تغییرات را می توانیم در حوزه معماری و شهرسازی هم مشاهده کنیم. ساخت مساجد عظیم و بناهایی با سبک معماری اسلامی و ایرانی گواهی بر این مدعاست. در واقع، ایران دوره اسلامی همواره شاهد تحولات تاریخی در عرصه شهر و شهرسازی بوده است. در این میان بازگشت روشنفکران ایرانی از فرنگ به کشور در اواخر دوره قاجار باعث ایجاد و توسعه شهرسازی مدرن با الگوگیری از معماری غربی در ایران گشت. وجود خیابان و میدان در الگوهای جدید شهرسازی سبب تبادل نظر و اجتماعات مردمی و بعدها وقوع تظاهرات اعتراضی شد که خود از زمینه های مهم وقوع انقلاب مشروطه در ایران گردید. این روشنفکران بعد از انقلاب مشروطه با آزادی عمل بیشتری به فعالیت پرداختند و زمینه ساز ایجاد شهرهایی با معماری نوین در ایران شدند. در این مقاله برآنیم تا سیر تاریخی معماری و شهرسازی در ایران خصوصا دوره حساس انقلاب مشروطه را به عنوان یک نقطه عطف مورد تحلیل و بررسی قرار دهیم.

تاریخ ایران بعد از اسلام، معماری، شهرسازی، قاجاریه، مشروطه