امید پیریان - دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی منطقه ای دانشگاه شهید بهشتی
حمید سپاسی - دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری دانشگاه بجنورد

برنامه ریزی فضایی با در نظرداشتن بهبود وضعیت آینده، در عرصه نظری با ابعاد مرتبط با آینده سروکار دارد؛ اما در عرصه عملی، قاعدتا آینده به دلایلی همچون، تاثیر پذیرفتن از روش های اثبات گرا، کمبود داده، ناشناخته بودن رویداد های مرتبط با آینده، بودجه های ناکافی، نادیده گرفته می شود؛ همچنین اگر در گذشته رویکرد سنتی برنامه ریزی، خط مشی جامع، برای سازمان ها و جوامع حاکم بود؛ امروزه با گذشته چندین دهه از برنامه ریزی جامع سنتی و بروز پیچیدگی ها، آشفتگی ها و عدم قطعیت هایی در نظام برنامه ریزی، به دلیل تغییر مداوم و پویایی های محیط برنامه ریزی، و از طرفی، ناکارآمدی مشخص شده در سیستم برنامه ریزی جامع، رویکرد نوین تفکر استراتژیک در حال جایگزینی است، این رویکرد با در نظرگرفتن حالات ممکن در آینده، توجه به شرایط عدم ثبات محیط، به برنامه ریزی می پردازد؛ رویکرد مطروحه، صرفا ادامه روند گذشته نیست که بتوان آن را با کشف و شهود شناخت و برای آن اهداف و برنامه های اجرایی تدوین نمود؛ بلکه آینده به واسطه ی چشم اندازسازی، توجه به یادگیری و اجماع قابل تغییر است. اما این تغییر در آینده، نیازمند رویکرد خلاقانه براساس در نظرگیری آینده محتمل و سناریوسازی است. در این بین، آینده نگاری، قسمتی از تفکر ا ستراتژیک ا ست که تدوین ا ستراتژی و برنامه ریزی ا ستراتژیک و در نهایت اقدام را می سر می سازد؛ پژوهش پیش رو به منظور تبیین جایگاه آینده نگاری در سیستم برنامه ریزی ا ستراتژیک نگا شته شده؛ در ابتدا تحول در رویکردهای ت صمیم گیری ا ستراتژیک بیان شده، در ادامه به تعریف آینده پژوهی و رویکردهای مرتبط با آن، سپس آینده نگاری و ویژگی های آن، و درنهایت به تبیین جایگاه آینده نگاری در برنامه ریزی استراتژیک پرداخته شده است.

برنامه ریزی استراتژیک، تفکر استراتژیک، آینده نگاری، آینده پژوهی، سناریونگاری.