ابوذر سیفی کلستان - دانشجوی دکتری آینده پژوهی، دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی
عبدالرحیم پدرام - استادیار دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی

پیش گیری از غافل گیری یکی از کارکردهای اساسی و حیاتی آینده پژوهی تلقی می شود و تمرکز بر شناسایی و تحلیل نشانه های ضعیف می تواند این هدف مهم را به طور موثرتری محقق نماید. این در حالی است که با جستجو در پایگاه های اطلاعاتی داخلی ازجمله اس. آی. دی، ایرانداک و پایگاه خارجی ساینس دایرکت و بررسی نتایج جستجو با واژه ی نشانه های ضعیف و عبارات هم راستا به وضوح پیداست که در پروژه ها و فعالیت های اجرا شده ی پژوهشی و دانشگاهی آینده پژوهی، توجه چندانی به این مفهوم حیاتی نشده و ابعاد مفهومی و ساختاری، اهمیت، جایگاه و کارکردهای آن توسط پژوهشگران ایرانی و حتی آینده پژوهان بصورت جدی مورد مطالعه قرار نگرفته است. لذا این مقاله ضمن بررسی گستره ی مفهومی عبارت نشانه های ضعیف به تبیین وجوه مفهومی و کارکردی، اهمیت و جایگاه نشانه های ضعیف می پردازد. این پژوهش مبتنی بر روش پژوهش اسنادی و با استناد به پژوهش ها و مطالعات اجرا شده در زمینه ی نشانه های ضعیف، به بررسی مفهوم نشانه های ضعیف در حوزه ی آینده پژوهی می پردازد و با استفاده از روش تحلیل علم سنجی جایگاه نشانه های ضعیف را در پروژه ها و فعالیت های پژوهشی این حوزه ی تحقیقاتی جدید تبیین می کند. همچنین در این مقاله گریزی هم به اشکالات رایج در پژوهش های آینده پژوهی از حیث فرآیندی و روش شناسی زده می شود. این پژوهش به طور موجز به برخی نکات فنی در چگونگی پیش برد یک فعالیت آینده پژوهی با تمرکز بر رویکرد فرآیندی و بکارگیری مفهوم نشانه های ضعیف می پردازد.

آینده پژوهی, آینده نگری, نشانه(های) ضعیف, پویش, دیدبانی