بوطیقای روایت در چکامه «سمفونی کولی» اثر عبدالوهاب بیاتی

به کارگیری تمهیدات داستانی در شعر، غالبا در راستای تقویت سطح شکلی و فرم اشعار و با هدف انتقال لایه­های ژرف دلالت­های معنایی از طریق عادت­زدایی در نگاه و ذهن خواننده صورت می­گیرد. این ترفند، از مهمترین مولفه­های عینی در اندام­وارگی متن و ساختمان سروده­های عبدالوهاب بیاتی، شاعر پرآوازه معاصر عربی است. بهره­گیری از شگردهای روایت و به کار بستن خلاقانه تمهیدات داستان­پردازی، ساختاری مبتکرانه و پیچیدگی ابهام­آفرینی را به بافت روایی و ساخت زبانی چکامه «سمفونی کولی» اثر عبدالوهاب بیاتی بخشیده که پتانسیل تفسیر و تاویل­پذیری شعر را افزون­تر کرده است. ترکیب­بندی روایت سمفونی کولی در دو بخش طراحی و مهندسی شده، به گونه­ای که بخش دوم، چرایی رخدادها و ابهامات بخش نخست را پاسخگو و روشنگر است. این پژوهش کوششی در بررسی و بازشناسی عناصر روایت، در بافتار داستانی چکامه سمفونی کولی، به هدف دستیابی به زیباشناختی عناصر روایی شعر و چگونگی استفاده شاعر از ابزارها و فضاهای تکنیکی و هنری روایت در این سروده است. نتایج برآمده از پژوهش حاضر نشان می­دهد که هرچند تمام سازه­های بوطیقای روایت با چکامه سمفونی کولی هم­پوشانی ندارد، روایت­مندی این سروده، به شکلی درست، کارآمد و بسیار هنرمندانه صورت پذیرفته است. بیاتی در سمفونی کولی، به کمک عناصر زیبایی­ساز بوطیقای روایت مانند پیرنگ، شخصیت، صحنه­پردازی، گفتگو، زاویه دید و درون­مایه کوشیده است با درهم آمیختن عین و ذهن و گذشته و حال در سطحی گسترده، از تصویر سرگردان و آشنای کولی، سمبلی غریب برای بازنمود سیمای انسان رنج­دیده در درازنای تاریخ و بازخوانی هویت گم­گشته او بسازد و پیام حضوری باژگونه را در پهنه حیات برای انسانیت آواز دهد. بیاتی با فراخوانی اسطوره­ها و کهن­الگوها و به یاری شخصیت­های سمبلیک موجود در شعرش (کولی، باکره و کف­بین)، به روایت خود کیفیت رازآلودتر و شمول­پذیرتر می­بخشد و اندوه کولی را به اندوه همگانی تعمیم می­دهد.

Keywords:

بوطیقای روایت , هویت , آرمان شهر , سمفونی کولی , عبدالوهاب بیاتی