دکترسید مرتضی ابطحی - استادیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی، اصفهان،

  اقلیم با تغییرات تناوبی خود طی دوره کواترنر، منشا تحولات بسیاری در فرم­های اراضی و شکل­گیری تمدن های بشری بوده است؛ لذا در این مطالعه در صدد ترسیم شرایط اقلیمی حاکم بر حوضه جاجرود در کواترنر پایانی با بهره­گیری از شواهد ژئومورفیک هستیم. بدین منظور آثار و شواهد یخچالی بجا مانده از دوره­های یخچالی در ارتفاعات حوضه جاجرود، به کمک نقشه­های توپوگرافی، تصاویر ماهواره­ای و بازدید­های میدانی ردیابی گردید. این شواهد به صورت ۴۴۰ سیرک در ارتفاعات شمالی حوضه، با حداقل ارتفاع ۲۵۰۰ متر و حداکثر ۴۳۰۰ متر شناسایی شد. به کمک روش رایت و موقعیت ارتفاعی سیرک­ها، خط برف ۳۰۰۰ متر برای حوضه تعیین گردید. نقشه­های همدما و همباران حوضه در شرایط کنونی و در کواترنر پایانی، به کمک آمار ایستگاه­های سینوپتیک، رابطه سنجی بین دما، بارش، ارتفاع و همچنین با در نظر گرفتن ارتفاع خط برف، ترسیم گردید. نتایج حاکی از افزایش ۴/۴ درجه­ای دما و کاهش ۵/۱۵۱ میلیمتری بارش حال حاضر نسبت به گذشته است. وجود پادگانه­های رودخانه­ای رودخانه­های جاجرود و کرج، مخروط افکنه­های گسترده در دامنه­های جنوبی البرز، وجود آثار دریاچه­ها و چاله­های بجا مانده از گذشته و موقعیت تمدن­ها و کانون­های مدنی شکل گرفته در حوضه موید این تغییرات اقلیمی هستند.  

کواترنر, دوره¬های یخچالی, تغییر اقلیم, کانون¬های مدنی, روش رایت