محمد مهدی نجفی علمی - دانشجوی دکتری اقتصاد، گروه اقتصاد، دانشگاه پیام نور
ابوالقاسم اثنی عشری - دانشیار گروه اقتصاد، دانشگاه پیام نور
اصغر ابوالحسنی هستیانی - دانشیار گروه اقتصاد، دانشگاه پیام نور؛
کامران ندری - دانشیار دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام صادق(ع)؛

انواع اسناد خزانه اسلامی به صورت گسترده در بازارهای مالی ایران مطرح شده و دارای کارکردهای قابل توجهی در اعمال سیاست های اقتصادی است. از این رو بررسی ماهیت و احکام فقهی این اسناد می تواند در بسیاری از موارد آثار قابل توجهی بر عملکرد شان در اعمال سیاست های مختلف اقتصادی داشته باشد. در تحقیق حاضر با استفاده از روش تحلیل محتوا و اجتهاد فقهی، بعد از بررسی احکام مختلف بیع دین و تحلیل نظرهای فقها، بررسی اسناد خزانه اسلامی در بازار ثانویه از زاویه تطبیق عملکرد آن با کارکردهای بازارهای ربوی انجام شده است. همچنین با استفاده از نظرات فقهی مشهور؛ استخراج پنج نوع از اسناد خزانه و احکام آنها در بازار اولیه انجام شده است. نتیجه مقاله این است که بازار ثانویه اسناد خزانه اسلامی از نگاه فقهی، به صورت کلان دارای کارکرد ربوی بوده است. در پایان نیز، احکام هر یک از انواع پنج گانه اسناد خزانه مطرح در بازار اولیه، به صورت جداگانه بیان شده است.

اسناد خزانه اسلامی, تنزیل دین, ایران, ربا, بازار ثانویه