مهدی بوستانی - دانشجوی دوره دکترای علوم سیاسی، گواحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی،
کمال پولادی - استادیار گروه علوم سیاسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی،
مجید توسلی رکن آبادی - دانشیار گروه علوم سیاسی واحد علوم تحقیقات ، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

فرانظریه یکی از جدیدترین تحولات در نظریه پردازی است. در حالی که نظریه پردازان، جهان اجتماعی را به عنوان مسئله موضوعی شان قلمداد می کنند، فرانظریه پردازان به مطالعه نظام مند ساختار اساسی خود نظریه می پردازند. فرانظریه پردازی در ادبیات علوم اجتماعی، تحت عناوین مختلفی با عنوان فراجامعه شناسی، جامعه شناسی بازاندیشانه و جامعه شناسی جامعه شناسی ظهور پیدا کرده است. هر چند این مدل در حوزه جامعه شناختی گسترش یافته است ولی می تواند در دیگر حوزه های تحقیق نیز به کار گرفته شود. فرانظریه به عنوان ابزار رسیدن به فهم عمیق تر نظریه بوده و هدف آن تشریح و نقد فرانظری فرض های تشکیل دهنده شالوده نظریه ها و نیز تدوین اصول ارزیابی نظریه هاست. بسیاری از نظریه پردازان بر لزوم پیشرفت و توسعه نظریه ی اجتماعی تاکید کرده اند. از آن­جا که فرانظریه پردازی گام موثری در غنی تر ساختن نظریه ها است، بایستی به این حوزه توجه بیشتری معطوف گردد. هدف اصلی در این مقاله ارائه پارامترهای اساسی این رویکرد است.  این مقاله ابتدا زمینه های رشد مطالعات فرانظری و ماهیت فرانظریه می پردازد و سپس انواع فرانظریه و تکنیکهای تحلیل فرانظریه با تاکید بر رویکرد فرانظری ریتزر را مورد بحث و بررسی قرار می دهد.

فرانظریه, فراتحلیل, فراجامعه شناسی, نظریه های اجتماعی, ریتزر