علی کریمی فیروزجایی - دانشیار گروه زبان شناسی همگانی دانشگاه پیام نور
سمیرا حبیبی - دانشجوی دکترای زبان شناسی همگانی دانشگاه آزاد اسلامی تهران جنوب

برجام یا برنامه جامع اقدام مشترک یک توافق بین­المللی در خصوص برنامه هسته­ای ایران است که بعد از مذاکرات طولانی میان ایران و شش قدرت جهانی منعقد گردید. پژوهش حاضر بر آن است تا مبانی گفتمانی سخنان دونالد ترامپ در خصوص برجام و واکنش آیت­الله خامنه ای به اظهارات وی، تحلیل شود. رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی رابطه زبان، جامعه، قدرت، ایدئولوژی و گفتمان را در اولویت قرار می دهد. روش پژوهش این مقاله از نوع توصیفی- تحلیلی و مدل فرکلاف (۱۹۷۹) است و نمونه­های تحقیق که به صورت هدفمند انتخاب گردیدند، سخنرانی ترامپ درباره ایران و برجام در ۲۱ مهر ۹۶ و واکنش آیت­الله خامنه ای به سخنرانی ترامپ در جمع نخبگان در ۲۶ مهر ۹۶ است. یافته­های این تحقیق نشان می­دهد که میان ایدئولوژی و زبان و میان کاربرد زبان و روابط سیاسی و اجتماعی رابطه متقابل وجود دارد و زبان علاوه بر شکل پذیری از روابط سیاسی، می تواند ابزاری تاثیرگذار در شکل دهی به روابط قدرت و تعاملات سیاسی باشد؛ بنابراین رهبران هر کشور تلاش کرده اند که از توانایی های زبانی و ادبی برای تبیین دیدگاه های سیاسی خویش استفاده کنند. نتایج حاصل نشان می­دهد که هر دو رهبر در سخنرانی شان برجام را یک توافق شکننده میان دو دشمن و نه قراردادی برای تقویت دوستی بین آن ها می­دانند.

آیت الله خامنه ای, دونالدترامپ, برجام, تگفا, فرکلاف