عباس نعیمی جورشری - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات
منصور وثوقی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات
علیرضا کلدی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات

هدف عمده مقاله حاضر عبارت است از ارزیابی ساختارهای سیاسی مساعد برای ظهور جنبش ملی نفت براساس نظریه رفرم اسملسر. سوال اصلی مقاله عبارت است از اینکه ماهیت ساختارهای سیاسی در دوره قاجاریه و پهلوی اول چگونه شرایطی مساعد را برای بروز و ظهور جنبش ملی نفت فراهم نموده است. یافته های تحقیق نشان داده است که ساختار سیاسی دوره قاجاریه بر مبنای دو مولفه کلان استبداد شرقی و پاتریمونیالیسم قابل تبیین است. یافته ها همینطور بیان می کند که سال های ۱۲۹۹ و ۱۳۰۵ دوره حاکمیت دوگانه است و ماهیت ساختار سیاسی دوره پهلوی اول نیز به دو بخش دیکتاتوری شبه مدرن (۱۳۰۵-۱۳۱۲) و استبداد شبه مدرن (۱۳۱۲-۱۳۲۰) بوده است. مقاله نتیجه گرفته است که فقدان قانون مندی در ساختار سیاسی بلندمدت، شرایط مساعدی را برای ظهور جنبش ملی نفت در دهه ۱۳۲۰ فراهم نموده است. روش تحقیق مقاله تاریخی بوده و روش گرداوری داده ها نیز کتابخانه ای است.

ساختار سیاسی, جنبش ملی نفت, نیل اسملسر, قاجاریه, پهلوی اول