سعید یاراحمدی - دکتری به نژادی گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
قربانعلی نعمت زاده - استاد گروه بهنژادی گیاهی، دانشکده علوم زراعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
حسین صبوری - دانشیارگروه تولیدات گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه گنبدکاووس
حمید نجفی زرینی - دانشیار گروه بهنژادی گیاهی، دانشکده علوم زراعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

این تحقیق به منظور بررسی ارتباط بین صفات زراعی و عملکرد دانه در شرایط دیم با استفاده از ۱۳۲ ژنوتیپ گندم بهاره انجام شد. ژنوتیپ ها در قالب طرح آلفا لاتیس با دو تکرار و در مزرعه تحقیقاتی ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد کاووس کشت شدند. عملکرد بیشترین همبستگی را به ترتیب با سرعت پرشدن دانه (۰.۸۴)، شاخص برداشت (۰.۸۴)، بیوماس (۰.۵۹)، وزن هزار دانه (۰.۵۸)، وزن دانه در سنبله (۰.۴۴) و وزن سنبله (۰.۴۱) داشت. عملکرد در شرایط دیم با صفات روز تا رسیدگی (۰.۵۷-) و روز تا سنبله دهی (۰.۴۶-) همبستگی منفی و معنی داری داشت. صفات سرعت پر شدن دانه و روز تا سنبله دهی وارد مدل رگرسیون گام به گام شدند و در مجموع ۷۸.۱ درصد از تغییرات عملکرد را توجیه کردند. صفات سرعت پر شدن دانه و روز تا سنبله دهی به ترتیب اثرات مستقیمی برابر با ۰.۷۷۳ و ۰.۲۸۵- بر عملکرد دانه داشتند. از صفات سرعت پرشدن دانه و روز تا سنبله دهی می توان به عنوان شاخص های انتخاب در شرایط دیم استفاده کرد. نتایج تجزیه کلاستر به روش حداقل واریانس وارد نشان داد که ژنوتیپ های ۳۸(آفتاب)، ۳۹ و ۵۲(شوش) در گروه ۷ قرار گرفتند. این گروه از نظر میانگین همه صفات مورد مطالعه از سایر گروه ها برتر بود. از ژنوتیپ های واقع در گروه ۵ و ۷ می توان برای تجمیع صفات مرتبط با عملکرد استفاده کرد.

اجزا عملکرد, تجزیه علیت, تنش خشکی, رگرسیون, گروه بندی