نعیمه بیاتیان - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد رشته علوم و تکنولوژی بذر، دانشگاه بیرجند
سپیده نیکومرام - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد رشته علوم و تکنولوژی بذر، دانشگاه تهران
امید انصاری - دانشجوی سابق دکتری رشته علوم و تکنولوژی بذر، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

این تحقیق به منظور تعیین دمای کاردینال جوانه زنی (دمای پایه، مطلوب و بیشینه جوانه زنی) بذر گلرنگ رقم صفه تحت شرایط تنش اسمزی (تنش خشکی) و زوال بذر (پیری تسریع شده) به اجرا درآمد. تیمارهای آزمایشی شامل سطوح مختلف پتانسیل اسمزی (۰، ، ۰.۴- و ۰.۸- مگاپاسکال)، دماهای مختلف (۵، ۱۰، ۱۵، ۲۰، ۲۵، ۳۰، ۳۵ و ۴۰ درجه سانتی گراد) و زوال بذر (برای مدت زمان صفر و ۵ روز) بود. با استفاده از مدل سیگموئیدی ۳ پارامتره جوانه زنی بذر گلرنگ در دماها و پتانسیل های اسمزی مختلف برای بذرهای زوال یافته و بدون زوال کمی سازی شد و درصد و زمان رسیدن به ۵۰ درصد جوانه زنی به دست آمد و در نهایت با استفاده از مدل های دوتکه ای، بتا و دندان مانند دماهای کاردینال برای بذرهای بدون زوال و زوال یافته گلرنگ برآورد شدند. نتایج نشان داد که برای بذرهای بدون زوال و زوال یافته؛ دما و پتانسیل اسمزی علاوه بر درصد جوانه زنی بر سرعت جوانه زنی بذر گلرنگ نیز اثر گذار بود. در مقایسه ۳ مدل استفاده شده جهت تعیین دمای کاردینال و با توجه به پارامترهای RMSE، CV، R۲، SE مناسب ترین مدل جهت تخمین دماهای کاردینال بذر گلرنگ برای بذرهای بدون زوال پتانسیل های صفر، ۰.۴- و ۰.۸- مگاپاسکال به ترتیب مدل دندان مانند، دوتکه ای و دوتکه ای بود ولی برای بذرهای زوال یافته گلرنگ در تمامی سطوح پتانسیل اسمزی مناسب ترین مدل، مدل دوتکه ای بود. نتایج به دست آمده نشان داد که در بذرهای زوال یافته دامنه دمایی جوانه زنی کاهش می یابد. استفاده از مدل های رگرسیون غیرخطی جهت کمی سازی پاسخ جوانه زنی بذرهای گلرنگ بدون زوال و زوال یافته به سطوح مختلف پتانسیل اسمزی در دماهای مختلف دارای نتایج قابل قبولی بود. بنابراین با استفاده از خروجی این مدل ها در دماهای مختلف می توان سرعت جوانه زنی را در پتانسیل های مختلف برای بذر گلرنگ پیش بینی نمود.

پتانسیل اسمزی, پیری تسریع شده, درصد جوانه زنی, مدل های رگرسیون غیرخطی