صباح مفیدی - دانش آموخته دکترای علوم سیاسی، پژوهشگر و مدرس دانشگاه
سمیه رحمانی - دانشجوی دکترای جامعه شناسی فرهنگی، دانشگاه علامه طباطبایی

نوشته پیش رو به ارائه تصویری از رابطه­ سازمان «داعش»، مدرنیته و نهاد دولت­ پرداخته است. عوامل مختلفی در پیدایش پدیده های اجتماعی-سیاسی موثر هستند که در رابطه با ظهور «داعش»، این مقاله، علاوه بر تاثیر بنیادگرایی اسلامی، به طور ویژه به نقش ریشه­ای دول معاصر خاورمیانه و استفاده­ این سازمان از ابزارهایی که مدرنیته در اختیار آن قرار داده، توجه نموده و در پی پاسخ به این پرسش برآمده که تاثیر دول معاصر خاورمیانه بر پیدایش داعش چگونه بوده است؟ بدین منظور، به بررسی مدرنیته، دولت مدرن، دولت­های خاورمیانه و تاثیر آنها بر ظهور داعش، پرداخته است. مقاله­ حاضر بر آن است که خاورمیانه فاقد شرایط لازم برای رشد کامل دولت مدرن بوده و دول این منطقه به خاطر عدم پذیرش کامل مدرنیته و نقص در اجرای اصول و فاکتورهای آن، اغلب دولی شبه مدرن بوده­اند. لذا در کنار بنیادگرایی اسلامی، عملکرد آنها نیز در پیدایش چنین سازمان و دولت­های قارچ­گونه­ایموثر بوده است. عملکرد نامناسب این دول شبه مدرن خاورمیانه­ای در مقایسه با دول مدرن غربی و عدم رعایت برخی از جنبه­های مدرنیته و دولت مدرن از سوی این دول از یک طرف، و عدم وجود شرایط اجتماعی لازم برای پذیرش این جنبه­ها در منطقه و ناسازگاری این دول با جامعه­ مربوطه و نیز عدم توجه به بافت ترکیبی جامعه از طرف دیگر، از عوامل اصلی و ریشه­ای ظهور "داعش" بوده­اند.

داعش, دولت مدرن و شبه مدرن, گفتمان آزادسازی, گفتمان منضبط سازی, بنیادگرایی اسلامی