ایدا صدرالسادات - کارشناس ارشد، گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران
حمدالله سجاسی قیداری - استادیار، گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران
علی اکبر عنابستانی - دانشیار، گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

نیاز به امنیت همواره یکی از شاخص های کلیدی کیفیت زندگی و تامین نیازهای اساسی بوده و مسئله وقوع جرم از مهم ترین مسائل جامعه بشری به شمار رفته است. با وجود ضرورت داشتن بررسی موضوع جرایم و امنیت در جوامع شهری نسبت به جوامع روستایی، پیشرفت تمرکز مطالعات اخیر بر مباحث جرم شناسی روستایی، نشان دهنده بازگشت اهمیت این موضوع در متن جوامع روستایی است؛ به طوری که علاوه بر رویکردهای اجتماعی پیشگیری از جرم، کاربرد رویکرد پیشگیری از جرم ازطریق طراحی محیطی (CPTED) در مناطق روستایی توصیه شده است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی تحلیلی و با توجه به هدف، از نوع کاربردی است و در آن سعی شده است با شناخت جایگاه مقوله امنیت در برنامه ریزی کالبدی روستایی، رویکرد CPTED در مناطق روستایی آزمون و میزان تاثیر آن بر میزان احساس امنیت ساکنان روستاهای دهستان طوس شناخته شود. در این پژوهش از دو روش مطالعات کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است. بر مبنای فرمول کوکران با میزان خطای ۰۵/۰، از مجموع ۶۱۹۵ خانوار، تعداد ۳۶۲ نمونه در سطح سرپرست خانوار به دست آمد که برمبنای قاعده تسهیم به نسبت تعداد نمونه ها به تفکیک هر روستا مشخص شد؛ سپس با ارتقای نمونه های زیر ۱۰ خانوار در هر روستا، تعداد نهایی نمونه ها به ۳۸۶ رسید. در این پژوهش در مجموع ۵ مولفه CPTED با ۴۱ گویه انتخاب شدند و پایایی آنها با آزمون کرونباخ تایید شد. برای تحلیل داده ها از نرم افزار تحلیل آماری SPSS و آزمون همبستگی اسپیرمن و الگوی رگرسیون و تحلیل مسیر استفاده شد. با توجه به نتایج به دست آمده از پرسش نامه و معناداری الگوی رگرسیون، اثرگذاری اصول این رویکرد تایید شد. با توجه به منفی بودن ضریب مولفه حمایت از فعالیت های اجتماعی که بر میزان احساس امنیت هم افزا نیست و با نتیجه موردانتظار نیز هم راستا نیست، می توان بیان کرد ترتیب اثرگذاری مثبت اصول CPTED تنها به تعمیر و نگهداری، کنترل حرکت و دسترسی، قلمروگرایی و نظارت و مراقبت محدود می شود و نیاز به نقش هرچه بیشتر نهادهای دیده بانی در روستا احساس می شود تا مولفه حمایت را با تاثیری مثبت در تامین حس امنیت دخالت دهند.

برنامه ریزی کالبدی روستایی, احساس امنیت, CPTED, دهستان طوس