حسین میرزایی - استادیار، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران
سید احمد میر محمد تبار - دانشجوی دکتری، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

در دهه های اخیر موضوع حقوق و تکالیف شهروندی به یکی از پیچیده ترین مسائل سیاسی و اجتماعی تبدیل شده و توجه زیادی را به خود جلب کرده است. به دلیل اهمیت موضوع، پژوهش حاضر میزان آگاهی شهروندان مشهدی از حقوق و تکالیف شهری خود و عوامل موثر بر آن را بررسی کرده است. برای شناسایی مهم ترین متغیرهای موثر، نظریه های مرتبط همچون نظریه های مارشال، جانوسکی، پارسونز، هابرماس، ترنر و پژوهش های پیشین مطالعه شد. پژوهش به روش کمی و با استفاده از ابزار پرسش نامه انجام شد. جامعه آماری شهروندان بالای ۱۵ سال شهر مشهد بود که از بین آنها ۱۲۰۰ نفر برای نمونه انتخاب شدند. روش نمونه گیری نیز خوشه ای چندمرحله ای بود. نتایج نشان می دهند میانگین آگاهی از حقوق و تکالیف شهری به ترتیب با ۴۸/۲۴ و ۴/۲۳ در حد بالا قرار دارد. متغیرهای مستقل به ترتیب حدود ۵۸ و ۱۴ درصد از واریانس متغیرهای آگاهی از حقوق و تکالیف شهری را پیش بینی کردند. قوی ترین پیش بینی کننده های متغیر آگاهی از حقوق شهری به ترتیب دین داری (بتا=۷۴۴/۰)، جامعه پذیری در خانواده (بتا=۱۲۱/۰)، مشارکت عمومی (بتا=۰۶۰/۰)، استفاده از رسانه خارجی (بتا=۰۵۸/۰) و استفاده از رسانه داخلی (بتا=۰۵۳/۰) هستند. این در حالی است که جامعه پذیری در خانواده (بتا=۱۸۲/۰)، دین داری (بتا=۱۵۴/۰)، استفاده از رسانه داخلی (بتا=۰۹۳/۰) و استفاده از رسانه خارجی (بتا=۰۸۹/۰) بیشترین تاثیر را بر متغیر آگاهی از تکالیف شهری داشته اند.

آگاهی, حقوق و تکالیف شهری, مشارکت عمومی, استفاده از رسانه, جامعه پذیری