زهرا روی دل - Department of Soil Science Engineering, Faculty of Agriculture, Urmia University
محسن برین - Department of Soil Science Engineering, Faculty of Agriculture, Urmia University
میرحسن رسولی صدقیانی - Department of Soil Science Engineering, Faculty of Agriculture, Urmia University
مریم خضری - Plant Protection Research Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization, Tehran, Iran

این پژوهش به منظور جداسازی و شناسایی باکتری های محرک رشد گیاهان (PGPR)، از خاک ها شور و ارزیابی تاثیر باکتری های جداسازی شده، قارچ های همزیست و اندوفیت بر غلظت برخی عناصر غذایی در گیاه گندم تحت تنش شوری در شرایط گلخانه اجرا شد. فاکتورها شامل تیمارهای میکروبی (باکتری PGP، قارچ میکوریز، قارچ اندوفیت و شاهد) و سطوح شوری (بدون شوری، ۸ و ۱۴ دسی زمینس بر متر) بودند. در پایان دوره رشد، غلظت نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم، سدیم، آهن، روی و منگنز گیاه و نیز درصد کلونیزاسیون ریشه گندم اندازه گیری شد. از بین ۱۰ جدایه خالص سازی شده، سه جدایه که دارای ویژگی های محرک رشدی بهتری بودند، مورد شناسایی فنوتیپی و مولکولی قرار گرفتند. نتایج نشان داد دو جدایه شناسایی شده از جنس Pseudomonas (جدایه Ur۷۴۳ از گونه Pseudomonas aeruginosa و جدایه Ur۷۴۵ از گونه Pseudomonas fluorescens) و جدایه Ur۸۴۰ از گونه Stenotrophomonas maltophilia بود. نتایج آزمون گلخانه ای بیانگر آن بود که در سطح بدون شوری، قارچ میکوریز در جذب عناصر فسفر، آهن و منگنز بهتر از سایر تیمارهای میکروبی موثر بود. اما در بالاترین سطح شوری (dS m-۱ باکتری های PGP، غلظت عناصر نیتروژن، فسفر، آهن و منگنز را در اندام هوایی به طور معنی دار نسبت به شاهد افزایش دادند. همچنین کاربرد باکتری های افزایش دهنده رشد سبب افزایش ۱/۹۹، ۱/۷۱ و ۱/۳۷ برابری به ترتیب در غلظت پتاسیم، نسبت پتاسیم به سدیم و غلظت روی در مقایسه با شاهد شد. در مجموع ریزجانداران بومی جداسازی شده از خاک شور نسبت به سایر ریزجانداران در این پژوهش، سبب بهبود جذب عناصر غذایی و افزایش زیست توده گیاه گندم در شرایط تنش شوری شدند.

Microbial inoculation, Plant growth-promoting rhizobacteria, Root colonization, Mycorrhizal fungus, Endophytic fungus., تلقیح میکروبی, باکتری محرک رشد گیاه, کلونیزاسیون ریشه, قارچ میکوریز, قارچ اندوفیت