ملیحه صالحی - دانش آموخته کارشناسی ارشد، ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
عنایت عباسی - دانشیار، گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
مسعود بیژنی - دانشیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
محمدرضا شاه پسند - دانشیار، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی تهران، ایران.

یکی از فعالیت های ترویجی به منظور بالا بودن دانش علمی و توانمندسازی کشاورزان، اجرای برنامه های کشتزارهای نمونه (به عنوان پایگاه الگوی ترویجی) با هدف افزایش کمی و کیفی و تولید پایدار محصولات کشاورزی است. این پژوهش به منظور مقایسه میزان کاربرد نهاده ها در پنج محصول زراعی گندم آبی، گندم دیم، کلزا، چغندرقند و سیب زمینی توسط کشاورزان در دو زمان پیش و پس از اجرای پایگاه الگوی ترویجی در فاصله سال های ۹۷ ۱۳۹۶ در استان همدان انجام شد. این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی، از لحاظ نحوه ی گردآوری داده ها میدانی، از نظر امکان و توان کنترل متغیرها شبه آزمایشی و از نظر آماری، علی مقایسه ای است. جامعه آماری ۷۸ پایگاه الگوی ترویجی در استان همدان بود. برای انتخاب نمونه ها در ابتدا از موقعیت های مختلف جغرافیایی استان، پنج شهرستان کبودرآهنگ (شمال)، همدان (مرکز)، نهاوند (جنوب)، فامنین (شرق) و اسدآباد (غرب) انتخاب شدند. شمار پایگاه های الگوی ترویجی در این شهرستان ها ۴۳ مورد بود. با استفاده از جدول نمونه گیری کرجسی و مورگان، ۳۶ پایگاه الگوی ترویجی به عنوان نمونه و واحد تحلیل انتخاب شدند. در ادامه، ۱۴۲ تن از کشاورزان اصلی و تابعی (پیرو) عضو این پایگاه ها با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی انتخاب و مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج به دست آمده از آزمون t نشان داد که میزان کاربرد نهاده ها، به جز نیروی کار انسانی، پس از اجرای این مدل ترویجی کاهش پیدا کرده و تفاوت بین کاربرد نهاده ها در دو زمان پیش و پس از اجرای الگوی ترویجی معنی دار می باشد. افزون بر این، درآمد و عملکرد در واحد سطح کشاورزان پس از اجرای الگوی ترویجی افزایش پیدا کرده است.

نهاده های کشاورزی, پایگاه الگوی ترویجی, تعامل تحقیق و ترویج, رهیافت کشاورز محور