حسنعلی جهان تیغ - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
علی اکبر عنابستانی - استاد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
محمودرضا میرلطفی - دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه زابل، زابل، ایران
امیدعلی خوارزمی - استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

تجارب حاصل از نظریات توسعه روستایی نشان دهنده ناکارآمدی برخی از طرح های گذشته روستایی است؛ بنابراین در بازه زمانی کنونی، رهیافت روستای خلاق به عنوان دیدگاهی نو و موثر در زمینه توسعه روستایی تلاش دارد تا بستر زندگی باکیفیت و خلاقانه را در مناطق روستایی مهیا سازد. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثرگذاری شاخص های روستایی خلاق بر پایداری سکونتگاه های روستایی سیستان انجام شده است. این پژوهش بر پایه روش، توصیفی-تحلیلی استوار بوده و از نظر هدف، کاربردی است. برای گردآوری اطلاعات روش های اسنادی و میدانی به کار رفت. نمونه آماری، شامل ۲۰ روستا با جمعیت ۹۷۶۲ خانوار است که براساس فرمول کوکران، تعداد ۳۰۸ نفر انتخاب و با روش تصادفی ساده از آن ها نظرسنجی شد. برای آزمون مدل مفهومی پژوهش و بررسی تاثیر شاخص های روستای خلاق بر پایداری سکونتگاه های روستایی، آزمون T تک نمونه ای و نرم افزار Smart PLS به کار رفت. براساس مقادیر مربوط به ضریب مسیرها در مدل نهایی تحقیق، به طورکلی عامل خلاقیت با ضریب اثر (۹۷/۰ درصد) پایداری روستایی را تبیین می کند. همچنین مولفه های انعطاف پذیری، ابتکار، ترویج و آموزش، خطرپذیری، رهبری و مشارکت به ترتیب با ضرایب ۱۸۲/۰، ۱۶۲/۰، ۱۴۸/۰، ۱۴۹/۰، ۱۵۵/۰، ۱۶۹/۰ درصد به طور غیرمستقیم بر پایداری روستایی اثرگذارند. براساس آزمون (T تک نمونه ای)، میانگین به دست آمده برای تمامی ابعاد (متغیر مستقل و وابسته) بیشتر از میانگین نظری (۳) است. در این بین مولفه های اجتماعی (با میانگین ۴۵/۳)، اقتصادی (با میانگین ۳۷/۳) و کالبدی (با میانگین ۳۱/۳) بیشترین اثرگذاری را بر پایداری و مولفه های ترویج و آموزش (با میانگین ۴۶/۳)، انعطاف پذیری (با میانگین ۴۳/۳) و ابتکار (با میانگین ۴۲/۳) بیشترین اثرگذاری را بر خلاقیت روستایی دارند.

اثرگذاری, روستای خلاق, پایداری روستایی, معادلات ساختاری, منطقه سیستان