تحلیل آماره ها و بی هنجاری های بارش در دوره سرد به منظور درک اثر تغییر اقلیم بر مناطق مختلف ایران (۱۹۵۱-۲۰۱۰)

بررسی رفتار بارش  در  بعد مکانی – زمانی و تعیین آستانه های تحمل مناطق مختلف جغرافیایی با توجه به پوشش گیاهی، زندگی جانوری و فعالیت های انسانی، از ضروریات هر گونه تصمیم گیری در محیط است. بدین منظور، داده­های بارش ۲۷ ایستگاه همدیدی در دوره ۶۰ ساله  از سازمان هواشناسی  دریافت  و  پس از بررسی کیفی داده­ها توزیع زمانی و مکانی میانگین، ضریب تغییرات، چولگی و توزیع احتمال تجربی ۲۰% بیشینه و کمینه ماهانه و فصلی پاییز و زمستان، برای یک دوره ۶۰ ساله (۲۰۱۰-۱۹۵۱)، دو دوره ۳۰ ساله (۱۱۹۵۱-۱۹۸۰)،(۱۹۸۱-۲۰۱۰) و دو دوره ۱۰ ساله (۲۰۱۰-۲۰۰۱)، (۱۹۵۱-۱۹۶۰)محاسبه با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS) پهنه بندی شد. بررسی­ها نشان می­دهد، بجز سواحل دریای کاسپین، تغییرات کمی بین الگوهای پاییز و زمستان وجود دارد. میانگین بارش از مناطق میانی سواحل جنوبی کاسپین به سوی غرب و شرق کاهش یافته­است. در دیگر نواحی کشور، تغییرات مکانی و زمانی بارش در فصل پاییز بسیار زیاد و از شمال بسوی جنوب با کاهش میانگین و افزایش ضریب تغییرات و چولگی همراه است. در زمستان ضمن حفظ الگوی پاییز، میانگین بارش افزایش و ضریب تغییرات کاهش می­یابد. میانگین بارش ۳۰ ساله دوم و ۱۰ ساله آخر زمستان، نسبت به دوره­های ۳۰ و ۱۰ ساله اول و نیز دوره ۶۰ ساله در اغلب ایستگاه­ها کاهش داشته­است که با  نتایج آزمون من­کندال تطابق دارد. بررسی۲۰ درصد حد کمینه و بیشینه بارش فصلی نشان می­دهد که از شدت و گستره عملکرد سامانه­های بارشی فراگیر فصل زمستان در دوره ۳۰ ساله دوم کاسته شده است. همچنین فراونی و شدت خشکسالی فصل پائیز در ۳۰ سال دوم و ۱۰ سال آخر بیشتر شده­است. بیشترین کاهش در بخش غربی و شرقی ساحل کاسپین و در شمال­غرب رخ داده است که با توجه به زمینه­های فعالیت و تمرکز جمعیت، توجه ویژه مدیران را می­طلبد.

Keywords:

Precipitation , dry and wet seasons , Mann-Kendall , GIS , بارش , دوره خشک و مرطوب , من-کندال , سامانه اطلاعات جغرافیایی