اثرات توسعه گسیخته شهر بر شکل گیری جریان حمل و نقل و آلودگی هوای منطقه کلان شهری تهران

این مقاله نقش حمل­و­نقل در شکل­گیری آلودگی هوای منطقه کلان شهری تهران را بررسی کرده  است. این منطقه دارای جمعیتی بالغ بر ۱۵.۹۸ میلیون نفر می­باشد. روش مقاله حاضر از نوع تحلیلی بوده و بر داده­های ثانویه و سنت­های روش پژوهش کمی استوار است. برای تحلیل فضایی جابه­جایی، از داده­های خام ترددشماری درون­شهری و برون­شهری سال ۱۳۹۵، و به منظور تحلیل فضایی آلودگی هوا (ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون و ۱۰ میکرون)، از داده­های خام ایستگاه­های سنجش آلودگی هوا و تصاویر ماهواره­ای لندست (OLI) برای سه روز منتخب در سال­های ۱۳۹۲، ۱۳۹۳ و ۱۳۹۵ به عنوان نمونه بررسی، در محیط نرم افزاری ArcGIS استفاده شده است. یافته­های پژوهش حاکی از آن است که به دلیل شدت جریان سفرها و ترددهای درون کلان­شهر تهران، حومه به حومه، ­حومه به شهر مرکزی (تهران) و بالعکس، کانون­های خیزش آلودگی هوا را نمی­توان تنها به شهر تهران نسبت داد، بلکه گستره شکل­گیری کانون­های آلاینده در محدوده "منطقه کلان شهری تهران" توزیع شده است. همچنین میزان همبستگی فضایی بین نقشه­­های آلودگی هوا و نقشه­های جریان حمل­و­نقل در روزهای منتخب (۲ بهمن ۱۳۹۲، ۵ بهمن ۱۳۹۳ و ۷ آذر ۱۳۹۵)، در همه موارد ارتباط فضایی بالا (بیش از ۷۵ درصد) را نشان داده است. همچنین تحلیل این وضعیت در حلقه­های سه­گانه نشان داد حاکی از این بود که بیشترین حجم ترددها به ترتیب در محدوده شهر تهران به عنوان (CBD)، ناحیه حومه­ای (Suburban) و فراحومه (Exurban) انجام شده و الگوی پراکنش و تجمع فضایی آلودگی نیز تابع این وضعیت بوده است.

Keywords:

sprawl Development , Transportation , Air Pollution , metropolitan region , Tehran. , توسعه گسیخته , حمل و نقل , آلودگی هوا , منطقه کلان شهری , تهران