محمدجواد فاطمی نژاد - کارشناسی ارشد مهندسی سواحل، بنادر و سازه های دریایی، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه تهران
رضا غیاثی - دانشیار، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه تهران

با توجه به توسعه فعالیت پالایشگاه ها و افزایش فعالیت بخش خصوصی در این منطقه، نیاز به احداث تاسیسات جهت تخلیه وبارگیری فرآورده های نفتی را موجب شده است. بنابراین احداث سه اسکله جدید نفتی برای کشتی هایی با ظرفیت حداکثر ۱۰۰.۰۰۰DWT برای مجتمع بندری شهید رجایی در نظر گرفته شده است. بندر شهید رجایی در کانال خوران واقع در بینسواحل سرزمینی و سواحل جزیره قشم قرار گرفته است. ایدن ناحیه دارای شرایط هیدرودینامیکی خاصی می باشد. جهتارزیابی نرخ رسوب و برآورد میزان انتقال رسوبات در کرانه ها و حوضچه بندر ابتدا مطالعات هیدرودینامیک موج و جریان انجامشده است و بر اساس نتایج مطالعات موج و جریان انجام شده توسط سازمان بنادر و دریانوردی (پروژه پایش و مطالعات شییهسازی سواحل استان هرمزگان) درصد وقوع امواج با ارتفاع بیشتر از ۷۵ / ۱ متر کمتر از ۲ درصد بوده و از طرفی سرعتجریان های جزرومدی در این منطقه در بیشینه مقدار به بیش از ۱ متر بر ثانیه می رسد، اما مقدار متوسط سرعت جریان دراطراف بندر و مشرف به دهانه کمتر از ۰.۵ متر بر ثانیه می باشد. تاثیر جریان های جزرومی در این منطقه بیشتر از تاثیرامواج می باشد. از دیگر عوامل موثر در مطالعات رسوب و تعیین الگوی رسوبگذاری بعد از شرایط هیدرودینامیکی، نوع، اندازه وجنس رسوبات بستر و ساحل در این منطقه می باشد. براساس افلاعات و اندازه گیری های موجدود رسوبات در سواحل بیشتربصورت ماسه ی ریزدانه بوده و با پیشروی به سمت بستر دریا به سیلت و مقدار کمدی رس تبدیل می شوند. برای مدل سازیالگوی فعالیت رسوبی بندر شهید رجایی و منطقه مورد مطالعه، با توجه به ریزدانه بودن رسوبات محدوده از نرم افزار MIKE۲۱ Flow Model FM شامل زیر بخش های Hydrodynamic و Mud Transport استفاده شده است که یکی از واحدهای بستهنرم افزاری Mike۲۱ میباشد. در این مدلسازی، مدل ترکییی جریان به مدت ۳ ماه همراه با مدل رسوب اجرا شد. به منظورصحت سنجی مدل، غلظت رسوبات معلق حاصل از نتایج مدل سازی عددی با داده های اندازه گیری شده میدانی در نزدیکیکانال دسترسی بندر شهید رجایی (مختصات ۲۷.۵۸ شمالی و ۵۶.۱۲ شرقی) با هم مقایسه شده است . مهمترین نتیجه ایکه می توان گرفت این است که اطراف اسکله نفتی مورد مطالعه (قسمت شرقی حوضچه بندر) تغییر تراز محسوسی مشاهدهنشده و به نظر می رسد مشکل جدی از این بابت وجود ندارد. توزیع غلظت رسوب در بخش مقابل دهانه بندر تا حدود ۰.۱کیلوگرم بر مترمکعب می باشد و به سمت داخل حوضچه و بخش های انتهایی حوضچه به ۰.۰۱ کیلوگرم بر مترمکعب کاهشمی یابد که بیانگر تمرکز غلطت رسوب در بخش مقابل دهانه بندر می باشد. با توجه به سرعت جریان جزرومدی بسیار ضعیفدر بخش شرقی حوضچه بندر و محدوده اسکله نفتی، ماند آب در این ناحیه اتفاق می افتد و در اثر تغییرات تراز صرفا سطحآب تغییر نموده و شار آب و رسوب به این ناحیه با سرعت بسیار پایینی رخ می دهد.

بندر، دهانه، رسوبگذاری، نرم افزار MIKE۲۱، حوضچه، جزرومدی، غلطت