علی رضا سپاس خواه - عضو پیوسته فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران و استاد دانشگاه شیراز

؛"آب مجازی"، عبارت از مقدار آبی است که برای تولید یک کالا یا خدمت به کار برده می شود، اما به مبادله کالا یا خدمت میان کشورها، "تجارت آب مجازی" گفته می شود. همچنین "آب مجازی" برای کالای معینی نمایه ای است برای نشان دادن میزان تخریب محیط زیست که برای تولید آن اتفاق افتاده است. برداشت نادرست از مفاهیم "آب مجازی" ممکن است کاربرد آن را برای جایگزین کردن تولید ویژه ای با کالای دیگر پرسش برانگیز کند. بنابراین باید اصول برنامه ریزی برای تجارت آب مجازی مدنظر قرار گیرد. در این نوشتار، ابتدا کارکرد بالقوه تجارت آب مجازی بررسی شد. در انتخاب استفاده از تجارت آب مجازی باید ملاحظه های منطقه ای لحاظ شود و به عامل های موثر در انتخاب تجارت آب مجازی مانند امنیت غذایی، خودکفایی غذایی، سلامت مواد غذایی، حق حاکمیت غذایی و حفظ محیط زیست توجه شود. همچنین در این انتخاب باید موضوع اشتغال و فقر در کشور هم در نظر گرفته شود. عامل های تنظیم کننده تجارت آب مجازی مانند سیاست های منطقه ای قیمت گذاری و یارانه محصول های کشاورزی، سرمایه گذاری در زیرساخت ها به جای واردات آب مجازی و تغییر رژیم غذایی برای کاهش تجارت آب مجازی باید روش های تولید و نوع مواد غذایی در کشورها تغییر یابد. گرچه هنوز نحوه محاسبه تجارت آب مجازی به طور کامل روش نیست، اما نباید به این اشکال ها دامن زد، بلکه لازم است تصمیم گیران با اصول تجارت آب مجازی آشنا شوند تا تصمیم های آگاهانه بگیرند.

امنیت غذایی، سلامت مواد غذایی، حق حاکمیت غذایی، حفظ محیط زیست، خودکفایی غذایی