محسن فرشادفر - ۱- دانشیار گروه کشاورزی دانشگاه پیام نور
هوشمند صفری - ۲- استادیار، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه
هومن شیروانی - ۳- مدرس گروه کشاورزی دانشگاه پیام نور
مصطفی امجدیان - - مربی گروه کشاورزی دانشگاه پیام نور
هوشنگ رحمتی - - مربی گروه کشاورزی دانشگاه پیام نور

به منظور بررسی تحمل خشکی هیبریدهای ذرت، آزمایشی در به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه پیام نور مرکز کرمانشاه در سال ۱۳۹۲ انجام گرفت. فاکتور اصلی شامل تنش خشکی (شرایط تنش و شرایط نرمال) و فاکتور فرعی شامل نه هیبرید ذرت بود. نتایج تجزیه واریانس نشان دهنده واکنش متفاوت هیبرید­های موردمطالعه برای عملکرد دانه و امکان انتخاب هیبرید ها بر اساس عملکرد است. مقایسه مقادیر عددی و رتبه هر هیبرید بر اساس شاخص­های تحمل خشکی مبتنی بر عملکرد دانه نشان داد که هیبریدهای شماره یک، سه، هفت و هشت به عنوان هیبرید های متحمل خشکی شناسایی گردیدند. نتایج همبستگی میان شاخص های تحمل خشکی و عملکرد در شرایط تنش و بدون تنش نشان داد که شاخص های STI، MP، GMP، HAR، SSPI، K۱STI، K۲STI و YI دارای همبستگی مثبت معنی دار با Yp و Ys بوده و برای انتخاب هیبریدهای با عملکرد بالا در هر دو شرایط مناسب هستند. ترسیم بای پلات گابریل بر اساس تجزیه به مولفه­های اصلی انجام گرفت. بر اساس این تجزیه دو مولفه اول حدود ۹۸ درصد از تغییرات داده­ها را توجیه نمودند. نتایج نشان داد که هیبریدهای موردمطالعه در دو ناحیه پتانسیل عملکرد بالا و ناحیه پتانسیل عملکرد ضعیف قرار گرفتند، به طوری که هیبریدهای شماره یک، سه، هفت و هشت با قرارگرفتن در مجاورت بردارهای تحمل به تنش خشکی به عنوان هیبریدهای برتر شناسایی شدند. تجزیه خوشه­ای بر اساس شاخص­های برتر هیبریدهای مورد مطالعه را در دو گروه کلی تفکیک کرد که این نتایج با نتایج حاصل از ترسیم بای­پلات گابریل مطابقت کامل نشان داد.

تنش خشکی, تجزیه خوشه ای, بای پلات, عملکرد