زهرا عابدی - ۱- دانشجوی دوره دکتری اصلاح نباتات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران
حمید نجفی زرینی - ۲- استادیار، گروه اصلاح نباتات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران
مصطفی عمادی - ۳- استادیار، گروه خاکشناسی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران
نادعلی باقری - ۲- استادیار، گروه اصلاح نباتات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

تنش شوری از عوامل محدود کننده رشد در تولیدات کشاورزی است. به منظور تعیین موثرترین صفات بر عملکرد سویا در سطوح مختلف تنش شوری آزمایشی به صورت فاکتوریل با سه تکرار در سال زراعی ۱۳۹۵ در گلخانه دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری انجام شد. تیمارها شامل چهار ژنوتیپ سویا (هیل، دیر، فورد و ویلیامز)، سه سطح گوگرد (شاهد، پنج و ۱۰ گرم گوگرد پودری) و سه سطح شوری (شاهد، چهار و هشت دسی زیمنس بر متر) بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثرات ساده گوگرد، ژنوتیپ، شوری و برهمکنش گوگرد و شوری در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. بررسی ضرایب همبستگی بین صفات مورد مطالعه نشان داد که همبستگی مثبت و معنی داری بین عملکرد دانه با تمامی صفات مورد بررسی به جز نسبت سدیم بر پتاسیم وجود داشت. با انجام تجزیه رگرسیون گام به گام در تیمار شاهد صفت میزان گوگرد، در شوری چهار دسی زیمنس بر متر صفات درصد سدیم، وزن تر بخش هوایی و درصد پروتئین دانه و در شوری هشت دسی زیمنس بر متر صفت تعداد دانه در بوته وارد مدل شدند. در تجزیه علیت عملکرد دانه، بیشترین آثار مستقیم مثبت مربوط به میزان گوگرد در سطح شاهد، یون سدیم در سطح دوم شوری و تعداد دانه در بوته در سطح سوم شوری بود. نتایج این بررسی نشان داد که صفات میزان گوگرد، درصد سدیم، وزن تر بخش هوایی و درصد پروتئین از معیارهای مرتبط با عملکرد دانه می باشند که می توانند به عنوان معیار انتخاب غیرمستقیم در بهبود ژنتیکی عملکرد در برنامه های اصلاحی تنش شوری استفاده شوند.

واژه های کلیدی: تجزیه رگرسیون, تجزیه علیت, ضریب همبستگی, درصد روغن