عبدالعلی گیلانی۱ - ۱- استادیار، عضو هیات علمی بخش اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان خوزستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اهواز، ایران.
سید عطاءاله سیادت۲ - ۲- استاد دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین
سامی جلالی۳ - ۳- کارشناس ارشد زراعت، بخش اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان خوزستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اهواز، ایران.
کاوه لیموچی۴ - ۴- دکتری زراعت. باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، واحد دزفول، دانشگاه آزاد اسلامی، دزفول، ایران.

این پژوهش با هدف تعیین نقش تنش گرما بر توزیع مجدد مواد فتوسنتزی ارقام برنج در استان خوزستان اجرا گردید. آزمایش با دو عامل تاریخ کاشت و رقم به صورت کرت های یکبار خرد شده، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به مدت دو سال (۱۳۸۵ و۱۳۸۶) در مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزی شاوور وابسته به مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان اجراء شد. سه تاریخ کاشت (۱۵ اردیبهشت، پنج خرداد و ۲۵ خرداد) درکرت های اصلی و پنج رقم برنج شامل ارقام هویزه و حمر (متحمل به گرما) عنبوری قرمز و چمپا (حساس به گرما) و رقم پرمحصول دانیال (نیمه متحمل به گرما) در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج آزمایش نشان داد که رقم عنبوری قرمز و ارقام متحمل به گرما از بیشترین میزان توزیع مجدد ماده خشک برخوردار بودند. دانه، ساقهو برگ بسته، به تغییر در شرایط دمایی، و رقم تفاوت معنی داری نشان دادند و تاریخ های کاشت دوم و سوم، و ارقام متحمل به گرما دارای مقادیر بالاتری بودند. در مجموع بیشترین توزیع مجدد ماده خشک، فتوسنتز جاری و سهم اندام­ها در عملکرد دانه به ترتیب با متوسط ۸/۱۱۴۰ کیلوگرم در هکتار، ۳/۳۹۲۳ کیلوگرم در هکتار و ۵/۲۲ درصد در تاریخ کاشت پنج خرداد حاصل شد. اما بیشترین سهم فتوسنتز جاری در عملکرد دانه در تاریخ کاشت ۱۵ اردیبهشت بدست آمد.

تاریخ کاشت, فتوسنتز جاری, راندمان توزیع مجدد, سهم اندام ها