فرایند حذف همخوان /ʁ/ در زبان ترکی آذربایجانی بر پایه نظریه بهینگی

در مقاله حاضر فرایند آوایی حذف همخوان /ʁ/ در گویش­ تبریزی رایج در مناطق مرکزی تبریز، در محیط­های واجی مختلف و در چارچوب نظریه بهینگی رویکرد موازی بررسی می شود. هدف از انجام پژوهش حاضر فهم این نکته است که این همخوان در کدام شرایط واجی حذف می­شود. تعیین محدودیت­های حاکم بر  فرایند حذف از رهگذر بررسی تعامل بین محدودیت­های نقض­پذیر جهانی و رتبه­بندی آن­ها از دیگر اهداف نگارندگان این مقاله است. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی و میدانی انجام می شود. بررسی و تحلیل داده­هایی که براساس جایگاه حذف همخوان /ʁ/ طبقه بندی شده اند، بیانگر آن است که همخوان /ʁ/ در مرز بین دو هجا – در جایگاه پایانه هجای اول و در جایگاه آغازه هجای دوم- همواره حذف می­شود. البته لازم به ذکر است که این همخوان در آغازه واژه تظاهر ندارد و از پایانه واژه نیز حذف نمی­شود. در هر دو جایگاه فوق، محدودیت­های­ نشانداری MAX-ʁ≠ و *ʁ فعال­ هستند و در رتبه بالاتری نسبت به محدودیت پایایی  MAX-IOقرار دارند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می­دهند که در هر دو جایگاه، متعاقب فرایند حذف همخوان /ʁ/کشش­ جبرانی، حذف و تغییر در ساختار هجا روی می­دهد. همچنین براساس یافته ها، محدودیت­های معرفی شده با رتبه­بندی ثابت به راحتی از عهده تبیین حذف این همخوان در  هر دو جایگاه مذکور و عدم حذف آن از جایگاه پایان واژه برمی­آیند. 

Keywords:

حذف همخوان , کشش جبرانی , گویش تبریزی , نظریه بهینگی , هجا